سلآموز بیاموز تا سالم باشی

معده انسان یک کیسه عضلانی و قابل ارتجاع است که در حفره شکم قرار گرفته و غذاهای خورده شده را از مری به روده باریک می رساند. عمل هضم از دهان یعنی زمانی که بزاق غذا را مرطوب و دندانها آن را قطعه قطعه می کنند، آغاز می شود. غذا از مری پایین رفته و به معده می رسد و این اندام وظیفه خود را به صورت تغییر غذا و تبدیل آن به شکل های قابل هضم تر انجام می دهد. همچنین مانند سایر قسمت های دستگاه گوارش، معده بر اساس میزان غذای موجود، توانایی تغییرات وسیع در اندازه و شکل خود را دارد. در انسان طول معده حدود 30 سانتی متر و عرض آن حدود 15 سانتی متر می باشد.

جداره معده از سه لایه ساخته شده است. لایه خارجی یک غشای فیبرو است، بعد از آن لایه عضلانی قرار دارد و لایه داخلی از  35 هزار غده تشکیل شده است، به طوری که فضای داخلی معده را به صورت لانه زنبور می نمایاند. این غده ها اسید و شیره معده را ترشح می کنند. غذای خورده شده، توسط این ترشحات به صورت نیمه مایع در می آید. لایه عضلانی با مخلوط کردن غذا با شیره معده، به این عمل کمک می کند. این مخلوط نیمه مایع، کیموس نامیده می شود. تعداد کمی از مواد غذایی مانند قند های ساده و الکل از طریق جداره معده جذب می شوند ولی بیشتر مواد غذایی جذب نشده و این مواد به روده باریک وارد شده و در آنجا عمل جذب صورت می گیرد.

سرطان معده چیست؟

 تقریبا در تمامی موارد، سرطان معده از لایه داخلی دیواره معده سرچشمه می گیرد و با رشد بیشتر، لایه های مجاور را درگیر می کند و به خارج معده گسترش می یابد. بعد از چند ماه و گاه چند سال، سلول های سرطانی از محل تومور اولیه خارج شده، به جریان خون راه یافته و به کبد و به ریه ها می رسند، یا از طریق عروق لنفاوی به غدد لنفی منطقه ای دسترسی پیدا می کنند که به این حالت متاستاز می گویند. با گسترش مستقيم سرطان از جداره معده، اندامهاي مجاور مثل لوزالمعده و طحال نيز ممكن است درگير شوند. وقتی که تومور فقط لایه داخلی و یا دو لایه داخلی جدار معده را درگیر کرده باشد، آن را سرطان اولیه و زمانی که سرطان یه لایه خارجی جدار معده رسیده و یا اعضای دیگر را درگیر کرد، به آن سرطان پیشرفته معده می گویند. 

در سطح دنیا، بیماری سرطان معده پنجمین عامل پیشتاز سرطان و همچنین سومین عامل پیشتاز موارد مرگ می‌باشد که از این میان هفت درصد از موارد کلی سرطان و ۹ درصد از موارد مرگ را تشکیل می‌دهد. بر اساس آمار موجود در سال ۲۰۱۲، در سراسر جهان ۹۵۰ هزار نفر به این بیماری مبتلا شدند و۷۲۳ هزار نفر در اثر آن جان خود را از دست دادند.

سرطان معده چه علائم و نشانه هایی دارد؟

مراحل اولیه: سوهاضمه و ناراحتی معده، احساس نفخ و باد کردن بعد از غذا خوردن، تهوع خفیف، کاهش اشتها و سوزش سردل.

مراحل پیشرفته: خون در مدفوع، استفراغ، کاهش وزن بدون علت قابل توجیه، درد معده.

 چه عواملی احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهند؟

• عفونت هلیکوباکترپیلوری: هلیکوباکترپیلوری نوعی باکتری است که معمولاً لایه مخاطی درونی معده را عفونی می‌کند. عفونت هلیکوباکترپیلوری التهاب و زخم معده را به دنبال دارد و احتمال ابتلا به سرطان معده را نیز افزایش می‌دهد.

• التهاب طولانی مدت (مزمن) معده: بیماران مبتلا به عارضه‌های توأم با التهاب مزمن معده (برای مثال بیماری‌هایی خونی مانند کم‌خونی خطرناک) بیشتر مستعد ابتلا به سرطان معده هستند.

• استعمال دخانیات: مصرف کنندگان دخانیات بیش از دیگران در معرض این خطر قرار دارند، و هر چه میزان مصرف بیشتر باشد، احتمال خطر نیز بالاتر است.

• سابقه خانوادگی: خویشاوندان نزدیک (والدین، براداران، خواهران یا فرزندان) فرد مبتلا به سرطان معده نیز بیشتر مستعد دچار شدن به این بیماری هستند.

• رژیم غذایی ناسالم: مصرف زیاد و طولانی مدت غذاهای کنسرو شده،غذاهای شور یا ترش، غذاهای دودی و غذاهایی که مواد نگهدارنده در آن بکار برده شده و همچنین مصرف غذاهای مانده نیز می تواند احتمال  ابتلا به این سرطان را افزایش دهد. سرطان معده در اقشار کم درآمد جامعه که غذای آنها را به طور عمده مواد نشاسته ای تشکیل می دهد و میوه ها و سبزی های تازه در رژیم غذایی آنها کم است، بیشتر دیده می شود. روش های آماده سازی و نگهداری مواد غذایی نیز می تواند در ایجاد سرطان معده نقش داشته باشد. سرطان معده در افرادی که غذاهای دودی بیشتر می خورند، شایعتر است.

• فعالیت جسمانی اندک یا چاقی:  فعالیت جسمانی ناکافی نیز از جمله علت سرطان معده به شمار می‌آید. به علاوه اشخاص چاق نیز بیش از دیگران مستعد ابتلا به سرطان در قسمت فوقانی معده هستند.

بر اساس نظرمحققین، ارتباطی بین زخم معده و سرطان معده وجود ندارد، اما تحقیقات نشان میدهد که کسانی که جراحی معده داشته اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار دارند.

سرطان معده را چگونه می توان تشخیص داد؟

در مراحل اولیه ی سرطان معده، ممکن است شما برخی از این علائم را داشته باشید. این علائم عبارتند از:

• سوء هاضمه و ناراحتی معده
• احساس نفخ بعد از غذا خوردن
• حالت تهوع خفیف
• از دست دادن اشتها
• سوزش سر دل (سوزش معده)

این علائم شبیه علائم بیماری زخم معده هستند. اگر شما در حال تجربه ی هر کدام از موارد بالا هستید و اگر این علایم در عرض چند هفته یا چنانچه به طور مرتب تکرار شوند، برای تشخیص و درمان به موقع، حتما به پزشک مراجعه کنید. سرطان معده می تواند قبل از اینکه علائم دیگری از خود نشان دهد بسیار بزرگ شده و رشد کند.

در سرطان های معده ی پیشرفته تر شما ممکن است با علائم زیر مواجه شوید:

• احساس ناراحتی در قسمت فوقانی و یا وسط شکم
• وجود خون در مدفوع (که به صورت مدفوع سیاه و قیری رنگ خود را نشان می دهد)
• استفراغ و یا خون بالا آوردن
• کاهش وزن شدید
• درد و نفخ در معده بعد از غذا خوردن.
• ضعف و خستگی همراه با کم خونی خفیف

اگر سرطان معده در مراحل اولیه کشف و درمان شود، قابلیت بهبود آن بسیار بیش از مواردی است که در مراحل پیشرفته تر کشف شود.

 سرطان معده چگونه تشخیص داده می شود؟

• آندوسکوپی: چنانچه پزشک احتمال دهد که بیمار به سرطان معده مبتلا شده است، معاینه‌ای را انجام می‌دهد که در صورت پیشرفته نبودن سرطان غالباً معمولی و شامل آندوسکوپی است. آندوسکوپ (درون‌بین) لوله‌ای بسیار باریک، انعطاف‌پذیر و مجهز به دوربینی کوچک است. پزشک آندوسکوپ را از راه دهان وارد مری می‌کند و سپس آن را به سمت معده و بخش ابتدایی روده کوچک هدایت می‌کند. آندوسکوپ از کانال‌های فیبر نوری تشکیل می‌شود که نور را از خود عبور می‌دهند و مشاهده داخل معده و بخش ابتدای روده کوچک را ممکن می‌سازند.

• نمونه‌برداری: نمونه کوچکی از بافت بخشی از بدن طی عمل نمونه‌برداری برای تایید تشخیص سرطان معده خارج می‌شود. سپس این نمونه با استفاده از میکروسکوپ برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی آزمایش می‌شود.

• ارزیابی میزان پیشرفت و انتشار سرطان: در صورت تأیید تشخیص ابتلا به سرطان، آزمایش‌های دیگری مانند رادیولوژی رنگی باریم میل، سی.تی.اسکن، سونوگرافی معده یا لاپاروسکوپی برای ارزیابی میزان پیشرفت سرطان معده انجام می‌شود.

درمان چگونه انجام می شود؟

اگر نتایج روشهای تشخیصی بیان کننده وجود سرطان در معده باشد، درمان آن انجام عمل جراحی است. برای برداشتن تومور تمام یا قسمتی از معده برداشته می شود. گاهی اوقات دیگر اعضای داخل شکم مانند طحال یا لوزالمعده هم که در نزدیکی تومور قرار دارند، برداشته می شوند. ممکن است درمان دارویی (شیمی درمانی) و یا پرتو درمانی به تنهایی یا به موازات هم مورد استفاده قرار گیرد. حتی اگر تمام معده برداشته شود، بیشتر بیماران توانایی ادامه زندگی نسبتا طبیعی را خواهند داشت و مشکلات گوارشی بعد ازعمل با افزایش دفعات خوردن غذا، تا حدودی قابل کنترل است.

رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی و دارای میزان صحیح ویتامین‌ها، موادمعدنی، پروتئین‌ها و کالری‌ها با توجه به تأثیرگذاری بر قدرت بیمار و تسریع روند درمان بخش مهمی از فرایند درمان سرطان معده به شمار می‌رود. بیماران مبتلا به این بیماری باید کربوهیدرات و شیرینی کمتر و پروتئین بیشتر مصرف کنند. بیمار می‌تواند با راهنمایی پزشک و متخصص تغذیه بهترین رژیم غذایی متناسب با شرایط خود را تنظیم کند.

بیماران مبتلا به سرطان معده به کالری و پروتئین بیشتری نیاز دارند. با مصرف شیر، تخم مرغ و پنیر بیشتر می‌توان میزان جذب پروتئین را افزایش داد.

بیماران مبتلا به سرطان معده باید ویتامین D، کلسیم و آهن بیشتری را از رژیم غذایی خود جذب کنند. ماهی ساردین، کلم برگ، گل کلم، شیر، تخم مرغ، پنیر و نان کلسیم مورد نیاز بدن را تأمین می‌کنند. ویتامین D نیز در مارگارین، کره، ماهی چرب و تخم مرغ موجود است. آهن موجود در گوشت قرمز بهتر از آهن موجود در ماهی، سویا، زرده تخم‌مرغ، سبزیجات با برگ سبز و میوه‌های خشک شده جذب می‌شود. مصرف غلات کامل مانند پاستا و برنج حاوی غلات کامل و نان گندم سبوس‌دار با توجه به فیبر بالای آنها برای این دسته از بیماران مفید است. نوشیدن جرعه جرعه مایعات صاف و خنک شده‌ای چون آب سیب، چای، آب آبگوشت و سوپ سبزی برای بهبود این بیماران مؤثر است.

این نکات طلایی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان معده، کمک کننده هستند:

• غلات، نان، میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید. از میوه‌ها و سبزیجات گوناگون و در رنگ‌های متنوع بهره بگیرید.

• غذاهای شور و دودی کمتری مصرف کنید: با کاهش مصرف این غذاها از معده‌ی خود محافظت کنید.

• دخانیات مصرف نکنید. اگر دخانیات مصرف می‌کنید، هر چه سریع‌تر آن را ترک کنید؛ اگر تاکنون به این مواد آسیب‌زا روی نیاورده‌اید، همچنان از آن‌ها دوری کنید، چراکه استعمال دخانیات خطر ابتلا به سرطان معده و بسیاری از انواع سرطان را افزایش می‌دهد. 

• غذاهای کم چرب و گوشت های کم چرب مصرف نمایید و غذا را با حرارت کم بپزید.

• وضعیت بدنی خود را با تغذیه مناسب و ورزش به حالت ایده آل برسانید.

• نمک و قهوه زیاد و همچنین الکل مصرف نکنید.