سلآموز بیاموز تا سالم باشی

بیماری دیابت یا بیماری قند خون بالا که در اصطلاح عام به مرض قند مشهور است، یکی از بیماری های شایع، قابل کنترل و مزمن است. دیابت یک اختلال در سوخت و ساز متابوليسم بدن است و در صورت عدم کنترل مطلوب منجر به عوارض زودرس و دیررس مهمی می شود.

غذا پس از مصرف، در بدن به صورت قند در می آید، این قند باید از خون وارد سلول شود تا در راه تولید انرژی و انجام فعالیت های حیاتی بدن مورد استفاده قرار گیرد. لازم است بدانید که ورود و خروج مواد در سلول تابع قاعده و قانون خاصی است و هیچ ماده ای نمی تواند خود سرانه وارد سلول سالم شود یا از آن خارج گردد. برای باز شدن قفل ورود قند خون به سلول ها، ماده ای بنام "انسولین" در بدن ترشح می شود.

اگر انسولین کم باشد و یا نتواند خوب کار کند، از یک طرف، قند وارد سلول نشده و سلول گرسنه می ماند و در نتیجه کار بدن دچار اشکال می شود و از طرف دیگر، قند خون بالا می رود و به سلول ها و بافت های بدن آسیب می رسد. قندها از این منظر برای بدن اهمیت دارند، زیرا منبع اصلی انرژی برای سلول های ماهیچه ها و بافت های بدن هستند. بعضی از انواع قند ها، در جذب ویتامین ها( ویتامین های گروه B ) و مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر نیز دخالت دارند. قند مورد نیاز بدن از دو منبع عمده تامین می شوند که عبارت از 1) غذا خوردن و 2) توسط کبد انسان می باشد.

انواع دیابت :

• دیابت نوع 1
• دیابت نوع 2
• دیابت بارداری

دیابت نوع 1:

در این نوع بیماری، در برخی از موارد، انسولین به میزان کافی تولید نمی شود ودر برخی موارد دیگر بسیار کم تولید می شود، اما به هر حال نمی تواند به خوبی مورد استفاده بدن قرار گیرد. به همین دلیل در این نوع دیابت، لازم است انسولین تزریق شود. این نوع دیابت در اطفال شایع تر است.

دیابت نوع 2:

در این نوع بیماری، یا انسولین به مقدار کم تولید می شود و یا بدن نمی تواند به طور کامل از انسولین تولید شده استفاده کند و در واقع مقاومت به انسولین وجود دارد. در اغلب این بیماران نیاز به مصرف قرص های پایین آورنده قند خون و در تعدادی از آن ها نیز نیاز به مصرف انسولین وجود دارد.

85 تا 90 درصد بیماران دیابتی را دیابت نوع 2 تشکیل می دهد.

جالب است بدانید که برخلاف مردان در زنان مبتلا به مقاومت انسولین، اختلالات تولید مثل شایع است. به عنوان مثال در زنان با مقاومت به انسولین بافتی شدید، بدون توجه به علت آن سطح هورمون مردانه ( آندروژن ) بسیار بالاست. زنان مبتلا ممکن است دچار اختلالات قاعدگی و نازایی باشند و تخمدانها تغییرات بافت شناسی هیپرتکوزیز نشان دهند.

عوامل خطر بروز دیابت نوع 2 :

• اضافه وزن و چاقی
• سابقه خانوادگی دیابت نوع 2
• فشار خون بالا
• اختلال چربی های خون
• زندگی کم تحرک
• مصرف دخانیات
• سن 30 سال و بالاتر

دیابت بارداری: 

اگر افزایش قند خون برای اولین بار در دوران بارداری رخ دهد به آن دیابت بارداری می­‌گویند. علت وقوع دیابت بارداری آن است که طی این دوران تغییراتی در سطح هورمون­‌های مختلف بدن روی می­‌دهد که می­‌تواند ترشح انسولین را تحت تاثیر قرار دهد. هنگامی که میزان این تغییرات بیش از اندازه باشد دیابت بارداری بروز می­‌کند. البته اکثریت مادران این تغییرات را تحمل کرده و به سلامت از آن عبور می­‌کنند.

علائم ابتلا به بیماری دیابت :

اغلب دیابت یک بیماری بی سرو صدا می باشد. در واقع سطح نسبتا بالای قند خون نشانه ای در بیمار ایجاد نمی کند و ممکن است برای ماه ها یا سال ها علامت دار نشود، اما در همین زمان، بدن در معرض آسیب حاصل از افزایش قند خون قرار می گیرد. افزایش قند خون می تواند علائم زیر را ایجاد نماید:

• پرخوری
• تکرر ادرار
• کاهش وزن
• تشنگی فراوان و پر نوشی
• ضعف و کاهش نیروی جسمی
• دیر بهبود یافتن زخم ها و عفونت ها
• سردرد و خستگی غیرمعمول
• تاری دید       
• واژینیت یا عفونت ادراری عودکننده

دیابت می تواند مشکلات متعددی برای سلامتی ایجاد نماید، از جمله: 

• بیماری قلبی و سکته مغزی
• نارسایی کلیه
• نابینایی
• تخریب اعصاب

باورهای غلط در رابطه با بیماری دیابت :

• برخی از مردم بر این باورند که بیماری دیابت ارثی است. در حالی که باید توجه داشت که عامل ژنتیک حداکثر 5 درصد موثر است و عادت های تغذیه ای ناصحیح، استرس و فشار های روحی، عوامل اصلی ابتلا به بیماری هستند.

• اغلب مردم بر این باورند که فقط کسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند که قند و شکرو شیرینی زیادی می خورند و به خوردن تنقلات و خوراکی های شیرین عادت دارند. در حالی که دریافت انرژی بیش از حد نیاز بدن، از هر منبعی می تواند موجب بروز دیابت شود.

• برخی از افراد گمان می کنند که کودکان، نوجوانان و جوانان به دیابت نوع 2 مبتلا نمی شوند، این در حالی است که امروزه به دلیل افزایش آمار چاقی در دوران کودکی، حتی بچه ها هم می توانند به دیابت نوع 2 مبتلا شوند و اکنون بسیاری از کودکان در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

• بسیاری بر این عقیده اند که مصرف شیرینی بعد از صرف غذا ها به ویژه غذا های چرب باعث هضم آن می شود، در حالیکه مصرف شیرینی، کار معده را سنگین کرده و باعث جذب کامل مواد غذایی شده و منجر به اضافه وزن و چاقی می شود.

توصیه های بهداشتی برای کاهش مصرف قند و شکر:

• برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی کل قند و شکر مصرفی در برنامه غذایی روزانه باید کمتر از 5 قاشق مربا خوری یا 6 حبه قند باشد.

• یکی از مهمترین دلایل ابتلا به دیابت مصرف زیاد قند و شکر و مواد شیرین است. قند و شکر، انواع شیرینی، شکلات، نوشابه های گاز دار، آب میوه های صنعتی که قند افزوده دارند، شیرینی های طعم دار، شیر کاکائو و شیر شکلات، پاستیل، بستنی یخی، کیک و کلوچه و بیسکویت از مهمترین منابع مصرف مواد قندی هستند.

• در میان وعده ها بجای شیرینی، بیسکویت و شکلات، میوه مصرف کنید.

• از کشمش، خرما، توت خشک به عنوان جایگزین قند و شکر ولیکن به مقدار کم استفاده کنید.

• در صورتیکه مایلید از قهوه های فوری استفاده کنید، انواع بدون شکر را انتخاب کنید.

• از انواع میوه ها، سالاد میوه یا کمپوت میوه کم شیرین بجای دسر ها که مقدار زیادی قند و چربی دارند استفاده کنید.

• به کودکان بجای شیر های طعم دار که مقدار زیادی قند دارد، شیر ساده بدهید.

حتماً بخوانید: مهمترین نکات تغذیه ای که هر فرد مبتلا به دیابت باید بداند!