کم‌خونی یا آنمی (به انگلیسی Anemia ) اختلال خونی شایعی است که در آن گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد. هموگلوبینی که در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد باعث می‌شود تا اکسیژن به گلبول قرمز متصل شده و توسط مویرگ‌ها به بافت‌های مختلف بدن برسد. ازآنجایی که تمام سلول‌های بدن انسان برای زنده ماندن به اکسیژن وابسته‌ اند، کمبود آن باعث کاهش اکسیژن یا هیپوکسی شده و گستره ی وسیعی از مشکلات را به‌ همراه دارد.

علائم  و نشانه های کم خونی می توانند به اشکال زیر ظاهر شوند:

• احساس خستگی زودرس و فرسودگی (مهمترین علامت کم خونی)
• ضعف
• رنگ پریدگی پوست
• ضربان نامنظم یا تند قلب
• کوتاهی نفس
• درد قفسه سینه
• احساس سبکی در سر و یا سرگیجه خفیف
• مشکلات شناختی
• بی حسی، کرختی یا سردی انتهای اندامها
• بی خوابی در شب
• سردرد

البته ممکن است در ابتدا کم‌خونی آنقدر خفیف باشد که متوجه علائم آن نشوید اما با شدت بیماری، شدت علائم افزایش می‌یابد و علائم واضح تری در فرد بوجود می آید.

کم خونی می تواند به علل مختف ایجاد گردد که عبارتند از:

•  کم خونی ناشی از فقر آهن: این نوع کم خونی یکی از شایعترین اختلالات تغذیه ای در کشورهای در حال توسعه و مهمترین علت کم خونی تغذیه اي در کودکان و زنان در سنین باروری است که با ایجاد گلبولهای قرمز کوچک و کاهش میزان هموگلوبین مشخص میشود. این نوع کم خونی به دلایلی چون دریافت ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاده که در آن آهن کمی وجود دارد، مانند بعضی از رژیم های گیاه خواری، جذب ناکافی آهن در اثر اسهال، کاهش ترشح اسید معده، مشکلات گوارشی یا تداخلات دارویی، افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادي، نوجوانی، بارداري و شیردهی، خونریزی زیاد در دوران عادت ماهانه و یا در اثر جراحات یا ناشی از همورویید (بواسیر) یا بیماري هاي بدخیم و انگلها،  ایجاد می گردد. برای درمان این نوع کم خونی بهترین و کم خطرترین روش استفاده از مکمل های خوراکی است. البته حواستان باشد که  در مصرف این مکمل ها زیاده روی نکنید، چراکه امروزه ازدیاد آهن که یکی از عوارض آن کبد چرب می باشد به یک بیماری شایع تبدیل شده که در اثر استفاده بی رویه از مکمل های آهن و یا مولتی ویتامین های آهن دار بوجود می آید.
• کم خونی فقر ویتامین_۱۲ B: این نوع کم خونی معمولاً با افزایش سن در افراد ایجاد می شود. در واقع با افزایش سن جذب ویتامین _۱۲ B از طریق سیستم گوارش کاهش می یابد. این نوع کم خونی در برخی گیاهخواران نیز دیده می شود. ویتامین _۱۲ B در منابع حیوانی مانند تخم مرغ و گوشت یافت می شود. 
• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ها و مواد معدنی: کمبود ویتامین C (با کاهش جذب آهن از طریق سیستم گوارش)، کمبود ویتامین E (با کاهش ثبات غشای سلولی گلبول های قرمز خون و کاهش عمر آنها)، کمبود و ازدیاد مس در بدن ( ایجاد اختلال در ورود آهن به هموگلوبین )، کمبود ویتامین های گروه B و کمبود روی.
• مصرف برخی داروها و یا مسمومیت های دارویی: مصرف برخی داروها منجر به خون ریزی داخلی (بیشتر از ناحیه معده) می شوند. این نوع کم خونی که در اثر خونریزی داخلی رخ می دهد، معمولاً در افراد مسن که برای دردهای خود از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند آسپرین، ژلوفن و غیره استفاده می کنند دیده می شود. این داروها باعث تخریب جداره معده شده که موجب خونریزی داخلی می شود در برخی از موارد حتی منجر به مرگ می گردد. این نوع کم خونی معمولاً با قطع داروها ذکر شده از بین می رود.
• ورود برخی عوامل بیماری زا به بدن: با ورود برخی عوامل بیماری زا مانند باکتری ها به بدن انسان، بدن طی مکانیسمی از ورود آهن به جریان خون جلوگیری می کند، چرا که آهن به رشد این عوامل بیماری زا کمک می کند.  لذا همزمان با رخ دادن این نوع عفونت در بدن، کم خونی رخ می دهد که معمولاً زمانی که عفونت در بدن شخص برطرف شود این نوع کم خونی نیز از بین می رود. برخی از انگل ها نیز با چسبیدن به جداره روده و مکیدن خون باعث ایجاد کم خونی می گردند.
• مسمومیت با مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و سایر مواد شیمیایی می تواند سبب بروز کم خونی شود.
• بروز برخی ناهنجاريهاي ژنتیکی ( سلول های داسی شکل و تالاسمی)

برای رفع کم خونی انجام اقدامات زیر می تواند بسیار اثربخش باشد:

• یک جسم آهنی را به هنگام پخت غذاهای آبکی داخل ظرف غذا بیاندازید:

با این کار در طول مدت طبخ غذا، مقادیر فراوانی آهن یونیزه و قابل جذب در غذا آزاد می گردد. این قطعه آهنی باید چکش کاری شده و داخل کوره رفته باشد که اینچنین قطعه آهنی در آهنگری های قدیمی به راحت یافت می شود و در مقادیر فراوان، آهن یونیزه آماده جذب آزاد می کند. میخ های فولادی موجود در ابزارفروشی ها، برای این کار مناسب نیستند.

• مواد غذایی زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید:

گوشت: بهترین گوشت، گوشت گوسفند و شتر است و بهترین حالت برای استفاده از گوشت در افراد کم خون، حالت کبابی و یا پختن در شیشه است. اگر علاقه ای به این روش ها ندارید، از روش های دیگر استفاده کنید، اما تا می توانید گوشت سرخ شده مصرف نکنید.

غذاهای دریایی : مانند ماهی های چرب چون ماهی قزل آلا و ماهی تن که غنی از آهن هستند و توصیه می شود برای پیشگیری از کم خونی هفته ای سه بار مصرف شوند.

جوی دو سر: بلغور جوی دو سر شامل ویتامین های گروه ب و از جمله ویتامین ب ۱۲ است که می تواند برای مبتلایان به کم خونی ناشی از این ویتامین مفید است.

هلو خشک، آلو و کشمش: این مواد غذایی منبع سرشار از آهن هستند. مصرف آنها به عنوان میان وعده بسیار مفید است.

عسل: این ماده طبیعی برای جبران کم خونی بسیار مفید است. می توانید یک قاشق غذاخوری عسل را در یک لیوان آب ولرم حل کنید. سپس مقداری آب لیموترش تازه به آن اضافه کنید و نوش جان کنید. اگر عسل را با آب ولرم مخلوط کرده و بنوشید، تاثیرات بسیار مفیدی بر روی تعداد گلبول‌های قرمز موجود در خون دارد و میزان هموگلوبین‌های خون را افزایش می‌دهد.

گوجه فرنگی: این ماده غذایی حاوی ویتامین سی است و این ویتامین موجود در آن برای افراد مبتلا به کم خونی بسیار مفید است. ویتامین سی موجود در گوجه فرنگی، جذب آهن در بدن را افزایش می دهد. لذا برای افزایش جذب آهن در بدن، روزانه یک یا دو عدد گوجه فرنگی بخورید.

کره بادام زمینی: بادام زمینی علاوه بر اینکه از منابع غنی ویتامین E به شمار می آید و به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و سرطان را به طور چشمگیری کاهش می دهد، به مقدار زیادی آهن دارد که برای بهبود و اصلاح عملکرد گلبول ‌های قرمز خون بسیار مفید و ضروری است.

تخم مرغ : این ماده غذاییسرشار از پروتئین و غنی از ویتامین ها و آنتی اکسیدان هایی است که برای مقابله با کم خونی مفید هستند، پس سعی کنید مصرف این ماده را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

اسفناج: این سبزی تیره رنگ، بهترین منبع غذایی گیاهی برای مبارزه با کم خونی است. اسفناج سرشار از کلسیم، ویتامین ب ۹، ویتامین های سی، آ و ای، فیبر، بتاکاروتن، و البته آهن است. فقط یک فنجان از اسفناج ، می تواند ۲۰ درصد نیاز روزانه شما به آهن را تامین کند.

جوانه های حبوبات و غلّات: مصرف انواع جوانه ها خصوصاً جوانه گندم و ماش در برطرف کردن کم خونی ها موثر است. سعی کنید روزی یا ۵-۴ قاشق غذاخوری جوانه گندم تازه را به هرنحوی که مایل هستید، مصرف کنید. مصرف جوانه گندم در افزایش اشتها و تنظیم قاعدگی بانوان موثر است که مس تواند به طور غیر مستقیم سبب بهبود کم خونی گردد. جوانه ماش به ویژه در درمان کم خونی کودکان مفید است.

برخی خوراکی های قرمز: برخی خوراکی های قرمز رنگ مانند زرشک، چغندر (لبو)، عنّاب، شاتوت، چای ترش و زغال اخته می توانند در درمان کم خونی موثر واقع شوند. آب انار قرمز نیز اثری عالی در درمان کم خونی دارد.

گیاهان گزنه، شنبلیله و ریحان: این گیاهان در افزایش تولید گلبول های قرمز در بدن بسیار مؤثرند و می توانند در درمان کم خونی موثر واقع شوند.

شیره خرما و انگور (شیره خرما وانگور مواد غذایی خونساز بوده و مقوی بدن است، لذا افرادی که مبتلا به کم خونی هستند و ضعف عمومی دارند، می توانند شیره خر ما و انگور را در برنامه غذایی خود بگنجانند).