با توجه به شیوع کرونا در کشور، یکی از مهمترین اقدامات پیشگیرانه، استفاده از ماسک می باشد که برای اثربخش بودن این روش پیشگیرانه لازم است نکاتی را بدانید و رعایت کنید که در ادامه به آن پرداخته می شود. به طور کلی توصیه می شود هنگامی که بیمار هستید و علائم تنفسی و نزدیک به سرماخوردگی دارید، وقتی از بیماری مراقبت می کنید و یا وقتی در اماکن شلوغ و خصوصاً سرپوشیده حضور دارید و یا از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می کنید، از ماسک استفاده نمایید.

برای عموم مردم به جز کادر پزشکی و درگیر با بحران، توصیه می شود از ماسک های پزشکی یک بار مصرف استفاده شود. اما کارمندان در مکان های پر جمعیت مانند بیمارستان ها، فرودگاه ها، ایستگاه های قطار، متروها، اتوبوسهای عمومی، هواپیماها، قطارها، سوپر مارکت ها، رستورانها و غیره و همچنین اعضای ارگانهایی چون پلیس، نیروهای امنیتی، پیک ها و ... همینطور افرادی که در خانه بیمار قرنطینه شده دارند، لازم است از ماسک های جراحی پزشکی یا ماسک های محاظ ذرات مطابق با استانداردهای KN95/N95 و بالاتر استفاده کنند. ماسک های کاغذی، ماسک های پنبه ای و اسفنجی برای این افراد توصیه نمی شوند.

ماسک پزشکی استاندارد 3 لایه دارد. لایه بیرونی دارای لایه مسدود کننده آب برای جلوگیری از ورود قطرات به ماسک است. لایه میانی دارای یک لایه فیلتر است و لایه داخلی در نزدیکی بینی و دهان برای جذب رطوبت استفاده می گردد.

استفاده درست از ماسک چگونه است؟

برای استفاده صحیح از ماسک، لازم است که موارد زیر را رعایت کنید:

• ابتدا دست هایتان را قبل از تماس با ماسک، با آب و صابون بخوبی بشویید.
• ماسک را بررسی کنید تا اطمینان حاصل کنید که هیچ گونه نقص، سوراخ و پارگی در ماسک وجود ندارد. اگر ماسک دارای نقایص، سوراخ و شکاف است، آن را دور انداخته و ماسک جدید (استفاده نشده) دیگری را انتخاب کنید.
• قسمت بالای ماسک را به درستی تنظیم کنید. برای اینکه ماسک تا حد ممکن به پوست شما نزدیک شود، قسمت بالای ماسک دارای لبه خمیده اما محکم خواهد بود که می تواند در اطراف بینی شما قرار گیرد. قبل از استفاده از ماسک روی صورت خود اطمینان حاصل کنید که این قسمت به سمت بالا قرار دارد. 
• بند ها و یا کش های نگاهدارنده و محکم کننده ماسک را بدرستی در پشت سر قرار داده و ماسک را به طور کامل بر روی صورت قرار دهید. قسمت بالای ماسک را به کمک قطعه محکم کننده و شکل دهنده ماسک بر روی بینی محکم کنید تا به فرم بینی درآید. دقت کنید که ماسک به طور کامل بینی و دهان شما را بپوشاند.
• ماسک را به صورت و زیر چانه خود بچسبانید. پس از آنکه ماسک کاملاً ایمن شد، آن را تنظیم کنید تا مطمئن شوید که صورت و دهان شما را پوشانده است و لبه پایینی زیر چانه شما قرار دارد.
• با دم و بازدم می توانید قرارگیری صحیح ماسک را بر روی دهان و بینی خود کنترل کنید. در زمان دم نباید هوا از کنارهای ماسک وارد دهان شود. هوای ورودی فقط باید از طریق فیلتر ماسک وارد دهان گردد. در زمان بازدم نیز نباید هیچگونه هوایی از کناره های ماسک خارج شود.
• هرگز از ماسک با اندازه مناسب برای بزرگسالان، برای کودکان استفاده نکنید! باید حتماً از ماسک های مخصوص کودکان (با اندازه ای کوچکتر از نمونه بزرگسالان) استفاده نمایید تا بدین صورت ماسک به طور کامل و صحیح بر روی بینی و دهان کودک قرار گرفته و از ورود آلاینده ها و مواد حساسیت زا جلوگیری نماید.

چه مدت می توان از ماسک استفاده کرد؟

به طور عمومی عمر مفید برخی ماسک ها مانند ماسک فیلتردار n95  می تواند تا 8 ساعت کاری باشد اما بطور کلی در رابطه با عموم مردم، در شرایطی که با فرد مبتلا و یا مشکوک به بیماری تماسی نداشته اید، می توانید با توجه به میزان تمیزی ماسک، مدت زمان استفاده از آن را به اندازه مناسب افزایش دهید و با در نظر گرفتن شرایط دوباره از آن استفاده کنید. توجه داشته باشید از ماسک حتماً به صورت شخصی استفاده کنید و بر اساس قواعد قبل از ماسک زدن دستهایتان را به خوبی بشویید و در هنگام استفاده نیز از تماس با سطح داخلی ماسک خودداری نمایید. هر موقع ماسک به وسیله ی قطرات سرفه یا عطسه و یا دیگر اشیاء آلوده، آلوده شد یا زمانی که ماسک دچار تغییر شکل، آسیب یا بوی خاص گردید، حتماً به سرعت ماسک را تعویض کنید.

ماسکی که چندبار مصرف شده را چگونه باید نگهداری کرد؟

توجه داشته باشید که نباید از ماسک های یک بار مصرف، دوباره استفاده کنید اما در غیر این صورت اگر نیاز به استفاده چندباره از ماسک هست، آن را در جایی تمیز، خشک و دارای تهویه هوای مطبوع آویزان کنید و یا در پاکت کاغذی تمیز که امکان عبور هوا را دارد، قرار دهید. باید ماسک را به طور جداگانه نگهداری کنید و از تماس آنها با یکدیگر اجتناب نمایید. ماسک محافظتی استاندارد پزشکی را نمی توان شست و همچنین از مایع ضد عفونی کننده یا حرارت دهی و دیگر روشها نیز نمی توان استفاده کرد. در ارتباط با سایر ماسک های غیر پزشکی مطابق دفترچه راهنمای ماسک عمل کنید.

ماسک مصرف شده را چگونه دور بیندازیم؟

ریسک پخش کردن ویروس از طریق ماسک های استفاده شده توسط افراد عادی وجود ندارد. بنابراین وقتی ماسک را جدا کردید، فوراً آن را درون سطل زباله در دار بیندازید. در یک محیط غیر پزشکی که ماسک می تواند آلوده باشد، وقتی ماسک را از صورتتان جدا کردید، آن را داخل کیسه ای پلاستیکی گذاشته، آن را گره بزنید و در سطل زباله بیندازید. ماسک استفاده شده توسط افراد مشکوک به بیماری و پرسنل مراکز درمانی، باید مانند زباله های بیمارستانی  جمع آوری و رسیدگی شوند. در محیطهای پزشکی احتمالاً سطل زباله مخصوص برای وسایل بیوشیمیایی مانند ماسک های استفاده شده و دستکش وجود دارد. پس از دور انداختن ماسک باید دستهایتان را بشویید و یا با دستمال الکل دار تمیز کنید. 

زنان باردار و کودکان از چه ماسکی استفاده کنند؟

زنان باردار در پوشیدن ماسک محافظتی باید با در نظر گرفتن و توجه به شرایط خود، محصولی که از راحتی نسبی برخوردار است را انتخاب کنند. برای کودکان هم با توجه به اینکه شکل صورتشان کوچک است، از ماسک های محافظتی مخصوص کودکان برای آنها استفاده نمایید.

نکته:  سالمندان و مبتلایان به بیماریهای قلبی، ریوی و سایر بیماریهای مزمن، پس از ماسک زدن ممکن است احساس ناراحتی کنند، حتی ممکن است بیماری قلبی آنها شدت پذیرد، بنابراین این افراد باید حتماً از پزشک متخصص جهت بررسی وضعیت و توصیه های لازم راهنمایی بگیرند.

دستکش و عینک محافظتی

برای عموم مردم در زندگی روزانه فقط کافیست به طور مرتب و صحیح دستها را بشویند و از تماس دست نشسته با چشم ها، بینی و دهان خودداری کنند و لذا استفاده از دستکش الزامی نیست. اما پرسنل پرستاری و کادر درمان و همچنین افرادی که در تماس نزدیک با افراد مبتلا به بیماری هستند، پرسنل حمل و نقل و دیگر کارکنان محل های پر رفت و آمد و شلوغ، لازم است به منظور کاهش ریسک انتقال از طریق تماس از دستکش استفاده نمایند. البته در این افراد هم دستکش جایگزین بهداشت دست ها نمی شود، بنابراین باید دستها را به طور مرتب بشویند. در زندگی عادی اگر دستها به طور مکرر شسته شوند و خصوصاً با دستان آلوده چشمها لمس نشوند، نیازی به زدن عینک محاظ نیز نمی باشد.