اختلال پانیک به صورت وقوع خود به خود و غیر منتظره حملات پانیک شناخته می شود که می تواند موجب ترس و وحشت زیادی در شما گردد. این حمله ها که به عنوان "سونامی اضطراب" معروفند، ترسهای ناگهانی شدیدی هستند که ناگهان شروع شده و در عرض 10 دقیقه یا کمتر به اوج می رسند و به ندرت بیش از 30 دقیقه طول می کشند. توجه داشته باشید که تقریبا همه افراد دچار اضطراب می شوند، اما علامت بارز حمله های پانیک این است که میزان اضطراب خیلی زیاد است و فرد همواره در ترس تجربه ی دوباره حمله پانیک زندگی می گذراند. جالب است که بدانید این تجربه ناراحت کننده تحت عنوان حملات پانیک خیلی هم رایج است و تحقیقات نشان می دهند که در 22 درصد از جمعیت عمومی رخ می هد بدون اینکه نیازی به تشخیص این اختلال باشد. با این حال برخی از آنها در نهایت به اختلال پانیک دچار می شوند و شرایط سخت و مشکلات زیادی را تحمل می کنند. 

علائم اختلال پانیک:

شما ممکن است تفسیر نادرست از این اختلال داشته باشید و فکر کنید دارید سکته می کنید یا یک مشکل پزشکی برایتان اتفاق افتاده، دارید دیوانه می شوید و یا ممکن است کاملاً کنترلتان را از دست بدهید. به طور کلی علائم اختلال پانیک را می توان در دو دسته کلی قرار داد:

علائم جسمانی:

که شامل تپش قلب، عرق کردن، نفس نفس زدن، احساس خفه شدن، درد یا ناراحتی سینه، تهوع یا ناراحتی در شکم، احساس سرد یا داغ شدن، احساس کرختی، گیجی و منگی، گزگز و مومور شدن، گر گرفتگی، می شود.

علائم شناختی:

که مواردی چون ترس از مردن یا دیوانه شدن، ترس از سکته قلبی، ترس از دست دادن، احساس جدا شدن از واقعیت یا از خود را شامل می گردد.

اختلال پانیک را ترس از ترس نیز می نامند چون افراد مبتلا به این اختلال از علائم ترس یا یک حمله پانیک می ترسند و این علائم را طوری تفسیر می کنند که انگار دارد برایشان اتفاقی خیلی بدی می افتد. ببینید ترس واقعی بد نیست و زمانی اتفاق می افتند که شما واقعاً در معرض خطر باشید. در این زمان ترس مثل یک آژیر به مغزتان خبر می دهد که در خطر قرار دارید و به این شکل با واکنش هایی صحیح خودتان را در برابر خطرها حفظ می کنید. علائم ترس هم مانند تپش قلب؛ نفس نفس زدن به این خاطر رخ می دهد که در شما نیرو و انرژی لازم برای مقابله یا فرار ایجاد می کند که اصطلاحاً به آن پاسخ ستیز/ گریز گفته می شود. در اختلال پانیک اما بدن شما فقط فکر می کند که در خطر قرار دارد، در حالی که هیچ خطر واقعی شما را تهدید نمی کند. در واقع ترس در نبود خطر مثل یک آژیر اشتباه عمل می کند. مانند یک آژیر آتشنشانی زمانی که جایی آتش نگرفته است. به مرور زمان با تکرار حملات پانیک، شما به تدریج از همان علائمی می ترسید که برای محافظت شما در برابر خطر ایجاد شده بودند.

انواع حملات پانیک:

حملات غیر منتظره:

این حملات معمولاً به صورت ناگهانی رخ می دهند و در زمان وقوع آن هیچ محرک قابل تشخیصی وجود ندارد. مثل زمانی که از تازه از خواب بیدار شده اید و یا وارد محل کار خود می شوید و به یکباره حمله پانیک سراغتان می آید.

حملات منتظره:

این دسته از حملات اما وابسته به موقعیت هستند. یعنی محرک معینی باعث وقوع آن می شود. مثلاً حمله پانیک پس از جر و بحث با همسر یا همکارتان شروع می شود.  

بعد از چندین بار تکرار حمله، در شما نگرانی شدیدی پیدا می شود و ممکن است همیشه نگران بروز این حملات باشید. این نگرانی ناشی از انتظار کشیدن حمله های بعدی باعث می شود همیشه در حالت هول و هراس به سر ببرید و احساس خوبی نداشته باشید. برخی از حمله ها هم شبانه هستند و در صورت بروز، ممکن است با احساس وحشت و ترس شدید از خواب بیدار شوید بدون اینکه عامل مشخصی مانند کابوس برای آن وجود داشته باشد.

حملات پانیک از نظر فراوانی هم با هم فرق می کنند. مثلاً ممکن است حملات پانیک هفته ای یک بار و یا هر روز اتفاق بیفتد. بیمارانی که این حملات را تجربه می کنند، همچنین از نظر شدت بیماری و تعداد علائم نیز متفاوت هستند. برخی همه علائم و برخی فقط چند علامت را در طی حملات تجربه می کنند. با این حال برای تشخیص اختلال پانیک لازم است که بیمار بیش از یک حمله پانیک غیر منتظره را با چهار علامت یا بیشتر تجربه کند.

اگر از اختلال پانیک رنج می برید ممکن است گذر هراسی را هم تجربه کرده باشید. گذر هراسی بدین معناست که شما از موقعیت هایی که بیرون آمدن و یا فرار از آنها مشکل است می ترسید. بنابراین ممکن است به همین دلیل که مبادا مثلاً در مترو دچار حمله اضطرابی شوید و جلو چشمان همه غش کنید، در خانه بمانید و یا به تنهایی بیرون نروید. همچنین ممکن است بترسید که در مکانها و یا موقعیت هایی مثل سوپرمارکتها، بازار، قطار، مترو، آسانسور و ... دچار حمله شده و نتوانید از آنجا فرار کنید. بنابراین یا به این مکانها نمی روید و یا اگر مجبور شدید بروید سعی می کنید به روشهای مختلف در خود احساس امنیت ایجاد نمایید. مثلاً همیشه همراه یک فرد دیگر بیرون بروید که در صورت بروز حمله به شما کمک کند. اگرچه این تلاشها می تواند در کوتاه مدت مفید باشد، اما در دراز مدت مشکل را نه تنها حل نمی کند که تشدید هم می کند.

علت حملات پانیک چه هستند؟

تحقیقات نشان داده اند که عوامل مختلفی در بروز حملات پانیک نقش دارند و ترکیبی از عوامل زیستی و روانشناختی در بروز آنها موثرند. عوامل زیستی مربوط به ساختار مغز و انتقال دهنده های عصبی، عوامل ژنتیکی و تجربیات اولیه زندگی از مهمترین عوامل در این رابطه هستند. در واقع اضراب می تواند وراثتی باشد و یا از تجارب اولیه زندگی آموخته شود. یک عامل بسیار مهم دیگر در اختلال پانیک، تجربه عوامل استرس زا پیش از شروع علائم می باشد. اکثر مبتلایان گزارش می کنند که در ماه های قبل از اولین حمله پانیک، استرس های مهمی برایشان رخ داده بود. استرس هایی مانند تعارض بین فردی، مسئولیت های جدید، جراحی و مشکلات جسمانی.

برداشتهای نادرستی که ممکن از در مورد اختلال پانیک داشته باشید.

اگر حملات پانیک را تجربه می کنید ممکن است علائم این اختلال را نشانه ای از وجود یک بیماری خطرناک جسمانی، روانی و یا از دست دادن کنترل تفسیر کنید. ممکن است فکر کنید که دچار بیماری قلبی و یا بترسید که حمله های پانیک علامت یک مشکل شدید روانی باشد و در نتیجه ممکن است افسرده و وابسته شوید. ممکن است همچنین به غلط معتقد باشید که حملات پانیک علامت مشکلات عمیق و ریشه دار هستند. نظرتان هم راجع به هر گونه اضطرابی غیر واقع بینانه باشد و اضطراب را در هر صورتی بد بدانید به طوریکه بخواهید از شر آن هر طور شده خلاص شوید. یا ممکن است فکر کنید چون مدتهاست این علائم را تجربه می کنید پس هرگز خوب نمی شوید. این در حالیست که باید بدانید که این بیماری به درمان خوب پاسخ می دهد و می توانید با درمان های درست و اصولی تا حدود زیادی بهبود یابید.

درمان پانیک:

برای حملات پانیک درمان های موثری وجود دارد. دو نوع مهم درمان؛ دارو درمانی و درمان شناختی رفتاری است. داروها کمک می کند تا علائم پانیک و گذر هراسی کم شوند. داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین؛ سرترالین، آلپرازولام و کلونازپام در پیشگیری از حملات پانیک موثرند که مطابق با شرایط شما و به دستور پژشک ممکن است برای شما تجویز گردد. یادتان باشد تا هر وقت که پزشک صلاح می داند داروی خود را ادامه دهید چون مصرف خودسرانه آن ممکن است موجب عود حملات پانیک شود.

درمان شناختی- رفتاری از جمله درمانهای موثر برای اختلال اضطرابی از جمله پانیک است. این درمان به شما کمک می کند تا اضطراب خود را با استفاده از تکنیکهایی مانند آرام سازی کاهش دهید، باورهای خود را در مورد پانیک اصلاح کنید و کم کم با موقعیت هایی که از آن اجتناب می کنید مواجه شوید.