این روزها شیوع آنفولانزا و خبرهایی که در مورد تلفات جانی این بیماری به گوش می‌خورد، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. شاید شما جزو آن دسته از افراد باشید که واکسن آنفولانزا را در فصل پاییز دریافت کردید و این پرسش را دارید که آیا اگر واکسن آنفولانزا زده باشم باز هم احتمال ابتلا به آنفولانزا در من وجود دارد؟ یا اینکه این کار را نکردید و نگران مبتلا شدن به آن هستید. ویروس آنفولانزا تا به حال جان انسانهای زیادی را در دنیا گرفته، بیشتر از جنگ جهانی! با این حال پیشگیری و درمان آن با کسب آگاهی و مراقبت صحیح ممکن است. در این مقاله همه‌ی آنچه که بایستی درباره بیماری آنفولانزا بدانید و برای مراقبت در برابر آن انجام دهید را با شما در میان می گذاریم.

پرسش اول: سرماخوردگی و آنفولانزا چه فرقی با هم دارند؟

سرماخوردگی و آنفولانزا ممکن است در ابتدا بسیار شبیه به هم به نظر برسند. هر دوی این بیماریها دستگاه تنفسی انسان را هدف قرار داده و علائم مشابه متعددی دارند. اما عامل ایجاد کننده سرماخوردگی و آنفولانزا با هم متفاوت است و این دو بیماری با هم وجه تمایزهایی دارند. علائم مشترک بین سرماخوردگی و آنفولانزا شامل موارد زیر می‌شود:

• آبریزش بینی
• عطسه
• درد بدن
• خستگی عمومی

اولین تفاوت در این دو بیماری این است که علائم آنفولانزا شدیدتر از علائم سرماخوردگی است. تفاوت بارز دیگر این دو در مورد خطرناک بودن آنها است. سرماخوردگی به ندرت باعث ایجاد شرایط یا مشکلات سلامتی دیگر می‌شود. اما آنفولانزا می‌تواند منجر به عفونت‌های سینوسی و گوش، ذات الریه و عفونتهای خونی شود. برای تعیین اینکه علائم شما از سرماخوردگی است یا از آنفولانزا، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما آزمایشاتی را انجام می دهد که می تواند در تعیین علائم بیماری مؤثر باشد.

اگر پزشک  مشکل شما را ابتلا به سرماخوردگی تشخیص دهد، درمان شما با هدف کاهش علامتهای بیماری مثل آبریزش بینی و سرفه خواهد بود. چراکه این بیماری تا زمان خروج ویروس از بدن بایستی سیر طبیعی خود را طی کند. این درمان ها می تواند شامل استفاده از داروهای بدون نسخه (OTC)، نوشیدن مایعات زیاد و استراحت باشد. در مورد آنفولانزا هم در صورتی که درمان زودهنگام آغاز شده و به خوبی دنبال شود، عمر چرخه‌ی ویروس در بدن شما کاهش پیدا خواهد کرد و بیماری سریعتر علاج خواهد شد. استراحت و مصرف مایعات فراوان برای مبتلایان به آنفولانزا نیز مفید است. البته در مقایسه با سرماخوردگی، درمان و بهبودی در آنفولانزا زمان بیشتری به طول می‌انجامد.

حتماً بخوانید: 10 راه حل موثر درمانی آنفولانزا در منزل

علائم شایع آنفولانزا چیست؟

دقت داشته باشید که برعکس سرماخوردگی که در آن علائم آهسته و در طول چند روز تشدید می‌شوند؛ در آنفولانزا علائم بصورت یکباره و با شدت آغاز می‌شوند. یکی از علائم اصلی اولیه آنفولانزا درد فراگیر در بدن است. این احساس درد و ناراحتی در تمام بدن پراکنده است. طوری که احساس می‌کنید با یک کامیون برخورد کرده اید. بیرون رفتن از رختخواب هم برای شما کاری دشوار و کند خواهد بود. در ادامه به برخی از شایعترین علائم بیماری آنفولانزا اشاره می‌کنیم:

• تب

ابتلای به آنفولانزا تقریبا همیشه باعث افزایش دمای بدن می‌شود. افزایش دما یک واکنش طبیعی سیستم دفاعی بدن برای مقابله با عوامل بیماریزا محسوب می‌شود که آن را تب می‌نامند. بیشتر تب های مربوط به آنفولانزا در حدود 37.8 درجه سانتیگراد تا 40 درجه سانتیگراد است. برای اندازه گیری میزان تب می‌توانید از دماسنج های مخصوص که در داروخانه ها موجود هستند استفاده کنید. تب در بیماری آنفولانزا ممکن است با لرز و تعریق همراه باشد. این علامت معمولاً کمتر از یک هفته و در حدود چهار روز به طول خواهد انجامید. 

• سرفه

سرفه خشک و مداوم با آنفولانزا شایع است. این سرفه‌ها ممکن است شدیدتر، ناراحت کننده و یا حتی دردناک شود. همچنین ممکن است در این مدت تنگی نفس یا ناراحتی در قفسه سینه را تجربه کنید. در بسیاری از افراد سرفه های مرتبط با آنفولانزا می توانند حدود دو هفته ادامه داشته باشند.

• دردهای عضلانی

این دردهای عضلانی مربوط به آنفولانزا بیشتر در گردن، پشت، بازوها و پاها وجود دارد. آنها غالباً شدید هستند و حرکت را حتی هنگام انجام کارهای اصلی، دشوار می کند.

• سردرد

اولین علامت شما در مورد آنفولانزا ممکن است سردرد شدید باشد. بعضی اوقات علائم چشم از جمله حساسیت به نور و صدا همراه با سردرد شما است.

• خستگی

احساس خستگی یک علامت نه چندان واضح آنفولانزا است. احساس ناخوشایند به طور کلی می تواند نشانه بسیاری از شرایط باشد. این احساس خستگی ممکن است سریع به وجود بیاید و غلبه بر آنها دشوار باشد.

حقایقی که در مورد واکسن آنفولانزا باید بدانید:

آنفلوانزا یک ویروس جدی است که هر ساله در سراسر دنیا افراد بسیار زیادی را بیمار می‌کند.  فرقی نمی‌کند که یک کودک حساس باشید یا یک ورزشکار تنومند، این ویروس کار خود را می‌کند.  این ویروس به خاطر ویژگیهایی که دارد در مراودات انسانی به راحتی از فرد مبتلا به دیگران سرایت کرده و بدین شکل روزهای ناخوشایند بیماری را در قربانیان خود پدید می‌آورد. در برخی موارد، آنفولانزا حتی می تواند کشنده باشد. مرگ و میر ناشی از آنفولانزا بیشتر در افراد 65 سال و بالاتر دیده می شود اما در کودکان و دیگر گروههای سنی نیز مشاهده می شود. بهترین و کارآمدترین روش برای جلوگیری از آنفولانزا و جلوگیری از شیوع آن، واکسیناسیون است. واکسن آنفولانزا به صورت یک آمپول تزریقی در دسترس است. هرچه افراد نسبت به آنفولانزا واکسینه شوند، شیوع آنفلوآنزا کمتر خواهد بود. واکسیناسیون همچنین می تواند به کوتاه شدن مدت زمان بیمار بودن شما کمک کند و می تواند علائم را کاهش دهد.

واکسن آنفولانزا چگونه در بدن کار می‌کند؟

برای تهیه واکسن، دانشمندان بر اساس مطالعات، انواعی از ویروس را که احتمال می‌رود در فصل این بیماری شیوع پیدا کند را شناسایی کرده و با تکنیکهای پیشرفته‌ی علمی نسخه‌هایی تضعیف شده از این عامل بیماری‌زا را در آزمایشگاه‌ها تولید می‌کنند. هدف از این کار این است که عامل بیماری‌زا که در این مورد ویروس ضعیف شده آنفولانزا است وارد بدن شما شده و سیستم ایمنی بدن شما را وادار به ایجاد واکنش کند. سلولهای خونی مسئول ایمنی بدن با تولید موادی به نام "آنتی بادی" در برابر ویروس ضعیف شده که در واکسن بوده، بدن را آماده‌ی مقابله در برابر ویروس اصلی می‌کنند. بدین گونه اگر ویروس آنفولانزا وارد بدن شود، آنتی‌بادیهایی که از قبل در بدن وجود داشتند مانع ایجاد بیماری در شما می‌شوند. البته نکته ای که باید به آن اشاره کرد این است که ویروس آنفولانزا سویه‌های بسیار زیادی دارد و این سویه‌ها دائما تغییر کرده و ممکن است در افرادی که واکسینه شدند نیز ایجاد بیماری کنند. البته افرادی که واکسن دریافت می‌کنند در صورتیکه بیمار شوند هم علائم خفیف تری خواهند داشت و طول مدت بیماری نیز در آنها کمتر خواهد بود.

چه کسی باید واکسن آنفولانزا بزند؟

پزشکان توصیه می‌کنند همه افراد بالای شش ماه واکسن آنفولانزا را دریافت کنند.  دریافت واکسن آنفولانزا به ویژه در مورد افرادی که  در گروه‌های پر خطر هستند،  توصیه می‌شود. این افراد شامل:

• کودکان زیر 5 سال (به ویژه کودکان زیر 2 سال)

• بزرگسالانی که حداقل 65 سال سن دارند

• زنان باردار با مشورت پزشک

• کسانی که در اثر بیماری زمینه‌ای سیستم ایمنی بدنشان تضعیف شده است.

اکثر پزشکان همچنین توصیه می کنند که همه افراد تا پایان ماه مهر واکسن آنفولانزای خود را دریافت کنند. بدین طریق بدن قبل از شروع فصل آنفولانزا به آنتی بادی های مناسب را تولید می‌کند. در واقع حدود دو هفته طول می‌کشد تا آنتی بادی ها در مقابل آنفولانزا پس از واکسیناسیون ایجاد شوند. این بدین معنی است که بدن برای ایجاد مقاومت به بیماری آنفولانزا بعد از تزریق واکسن به حدود 2 هفته زمان احتیاج دارد.

عوارض جانبی واکسن آنفولانزا چیست؟

افراد زیادی هستند که از ترس یا نگرانی اینکه با تزریق واکسن آنفولانزا بیماری بشوند، از دریافت آن اجتناب می‌کنند. درک این نکته مهم و ضوروی است که واکسن آنفولانزا توان ایجاد بیماری را ندارد. اصولاً هیج واکسنی این کار را نمی‌کند. واکسنها حاوی ویروس مرده یا تضعیف شده هستند، بنابراین تنها به تحریک سیستم ایمنی بدن می‌پردازند. با این وجود بعد از تزریق واکسن آنفولانزا ممکن است برخی عوارض جانبی را تجربه کنید. این عوارض جانبی معمولاً خفیف هستند و مدت زمان کوتاهی دوام می‌آورند. شایعترین عوارض جانی گزارش شده بعد از تزریق واکسن آنفولانزا شامل:

• درد در محل تزریق واکسن 
• تب خفیف در روزهای بعد از تزریق واکسن
• گرفتگی خفیف عضلانی در اطراف محل تزریق واکسن

این عوارض جانبی بیشتر از یکی دو روز دوام نخواهند داشت و البته در بسیاری از افراد که واکسن را دریافت می‌کنند اصلاً عارضه‌ای بروز نمی‌کند. موارد نادری هم وجود دارد که فرد در آن به واکسن آنفولانزا آلرژی نشان می‌دهد. اگر پیشتر سابقه‌ی آلرژی داشته اید در این خصوص پیش از دریافت واکسن با پزشک معالج خود مشورت کنید. 

واکسن آنفولانزا را از کجا تهیه کنم؟

در این مورد از پزشک خود مشورت بگیرید. او شما را راهنمایی خواهد کرد که از مرکز خدمات جامع سلامتی که تحت پوشش آن هستید، داروخانه و یا یک مرکز درمانی نزدیک واکسن را دریافت کنید.

چه نکاتی در مورد واکسن آنفولانزا برای کودکان باید بدانید:

هر ساله صدها هزار کودک در اثر ویروس آنفولانزا بیمار می شوند. برخی از این بیماری‌ها شدید هستند بطوریکه نیاز به بستری در بیمارستان دارند. متاسفانه برخی حتی منجر به مرگ می‌شوند. کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر آنفولانزا هستند. به عنوان مثال، کودکان زیر پنج سال به احتمال زیاد به درمان پزشکی آنفولانزا نیاز دارند. عوارض شدید ناشی از عفونت آنفولانزا بیشتر در کودکان زیر دو سال دیده می شود. اگر فرزند شما مبتلا به بیماری زمینه‌ای مانند آسم یا دیابت باشد، ممکن است علائم و شدت آنفولانزا در او بیشتر باشد. اگر کودکی در سن زیر 5 سال دارید که علائم آنفولانزا در او دیده می‌شود، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. دقت داشته باشید که در این مرحله نیازی به مراجعه به متخصص یا فوق تخصص اطفال نیست. در صورتیکه پزشک عمومی نیاز به مراجعه به متخصص را تشخیص دهد، شما را راهنمایی خواهد کرد. 

بهترین راه برای محافظت از فرزندان خود در برابر عفونت آنفولانزا، تزریق واکسن آنفولانزا است.  بهتر است هر ساله با تزریق واکسن آنفولانزا او را در برابر این بیماری ایمن کنید. پزشکان واکسن آنفولانزا را برای کودکان از شش ماهگی توصیه می کنند. واکسن های آنفلوانزا به صورت تزریق در دسترس هستند. حتما قبل از تهیه و تزریق واکسن با پزشک خود مشورت کنید. برخی از کودکان بین شش ماه تا هشت سال ممکن است برای محافظت در برابر ویروس به دو دوز از واکسن نیاز داشته باشند. اگر فرزند شما برای اولین بار واکسن دریافت کند، به احتمال زیاد به دو دوز نیاز دارد. در این مورد پزشک شما را راهنمایی خواهد کرد. اگر فرزند شما قبلاً فقط یک بار در فصل آنفولانزا یک دوز دریافت کرده باشد، ممکن است در این فصل آنفولانزا به دو دوز نیاز داشته باشد. از پزشک فرزند خود بپرسید که کودک شما به چند دوز نیاز دارد. تزریق واکسن آنفولانزا به کودکان زیر شش ماه توصیه نمی شود. برای محافظت از آنها، اطمینان حاصل کنید که افراد اطراف نوزاد مانند پدر، مادر و دیگر اعضای خانواده واکسینه می‌شوند. 

راهکارهای درمانی برای آنفولانزا 

 در بیشتر موارد ابتلا به آنفولانزا آنقدر خفیف است که شما می‌توانید در منزل خود را با موفقیت درمان کنید. از زمانی که علائم اولیه آنفولانزا را احساس می‌کنید، سعی کنید استراحت کرده و از تماس با دیگران اجتناب کنید. علاوه بر این موارد زیر را رعایت کنید:

• مایعات زیاد بنوشید. آب بهترین گزینه است و علاوه بر آن غذاهای آبکی مثل سوپ و نوشیدنیهای طبیعی مثل آب میوه هم گزینه های خوبی هستند.
• علائمی مانند سردرد و تب را با داروهای OTC (بدون نیاز به نسخه پزشک) درمان کنید.
• دستهای خود را در روز چندین بار بشویید تا مانع از واگرفتن دیگران شوید.
• سرفه و عطسه های خود را با دستمال بپوشانید. از دستمال کاغذی استفاده کرده و آنها را بلافاصله در سطل بیاندازید.

اگر علائم بیماری شما در روز دوم بهبود پیدا نکرد به پزشک خود مراجعه کنید. ممکن است پزشک برای شما داروی ضد ویروسی تجویز کند. هرچه سریعتر درمان دارویی را آغاز کنید، بهبود شما نیز سریعتر می‌شود. اگر جزو گروههای در معرض خطر عوارض ناشی از آنفولانزا هستید به محض بروز علائم با پزشک خود تماس بگیرید. این گروه های پرخطر شامل موارد زیر است:

• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف

• زنانی که باردار هستند.

• زنان که به تازگی زایمان کرده و یا دو هفته از زایمان آنها می گذرد. 

• افرادی که حداقل 65 سال سن دارند.

• کودکانی که زیر 5 سال (به ویژه ، افراد زیر 2 سال) سن دارند. 

• افرادی که در مراکز مراقبت مزمن یا خانه های سالمندان زندگی می کنند.

• افرادی که دارای بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی یا ریوی هستند.

 در این گروه از افراد ممکن است پزشک آزمایشات تکمیلی را برای رسیدن به بهترین گزینه درمانی تجویز کند.

فصل آنفولانزا چه زمانی است؟

در ایران شیوع آنفولانزا از اواسط پاییز آغاز شده و تا اواخر زمستان به طول می‌انجامد. اما دقت داشته باشید که ممکن است در هر زمانی با ورود این ویروس به بدن به آن مبتلا شوید. علت اینکه در این دو فصل از سال شیوع بیماری آنفولانزا بیشتر می‌شود این است که افراد در این زمان با سردتر شدن هوا بیشتر در فضاهای بسته و نزدیک به دیگر افراد قرار می‌گیرند و این امر شانس انتقال ویروس آنفولانزا از شخصی به شخص دیگر را افزایش می‌دهد. 

برای درمان آنفولانزا چه باید کرد؟

مبتلا شدن به آنفولانزا واقعا آزاردهنده است. دل و دماغ انجام دادن کاری را ندارید و احساسات جسمانیتان هم ناخوشایند هستند. اما به لطف توسعه علوم مرتبط با سلامت درمانهای موثری برای مقابله با این بیماری در دسترس هستند. 

• مسکن‌ها: مسکن هایی مثل استامینوفن و ایبوپروفن اغلب به منظور کاهش علائم آنفولانزا توصیه می‌شوند. این داروها در از بین بردن دردهای عضلانی، سردرد و تب موثر هستند. 

• سرکوب کننده ها: این نوع داروها می تواند به تسکین گرفتگی بینی و فشار در سینوس ها و گوش های شما کمک کند. هر نوع ماده ضد احتقان می تواند عوارض جانبی ایجاد کند، بنابراین حتما برچسب ها را بخوانید تا موردی را که برای شما مناسب است پیدا کنید.

• خلط آورها: این نوع داروها به ترشح ترشحات سینوس که باعث می شود سر شما احساس گرفتگی کند و باعث سرفه می شود،  کمک می کند.

• سرکوب کننده های سرفه. سرفه یک علامت شایع آنفولانزا است و برخی از داروها می توانند به تسکین آن کمک کنند. اگر نمی خواهید دارو بخورید، برخی از قطره های سرفه از عسل و لیمو برای رفع گلو درد و سرفه استفاده می کنند.

مراقب باشید که داروها را مخلوط نکنید یا آنها را با هم مصرف نکنید. استفاده از داروهای غیر ضروری می تواند عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کند. بهتر است از داروهایی استفاده کنید که به توصیه پزشک برای تخفیف علائم اصلی که به آن دچار هستید، تجویز شده باشد. در ضمن استراحت زیادی داشته باشید. بدن شما به سختی در برابر ویروس آنفولانزا می جنگد، بنابراین باید زمان کافی برای این کار به او بدهید. در خانه بمانید تا بهتر شوید. با تب به سر کار یا مدرسه نروید.  همچنین باید مایعات زیادی بنوشید. آب، آب میوه  نوشیدنی های غیرگازدار و کم شکر و سوپ می تواند به شما در آبرسانی به بدن شما کمک کنند. مایعات گرم مانند سوپ و چای مزایای دیگری در تسکین درد ناشی از گلودرد است.

آیا داروی خاصی برای درمان آنفولانزا وجود دارد؟

داروهای موسوم به داروهای ضد ویروسی می توانند آنفولانزا را درمان کنند. شما نمی توانید این داروها را بدون نسخه پزشک از داروخانه خریداری کنید. داروهای ضد ویروسی که برای درمان آنفولانزا استفاده می شود، می تواند به سهولت در رفع علائم این بیماری کمک کند. آنها همچنین می‌توانند طول آنفولانزا را یک یا دو روز کوتاه کنند. تحقیقات نشان می دهد که مصرف این داروها بهترین اثر را زمانی خواهند داشت که در 48 ساعت اولیه شروع علائم بیماری مصرف شوند. البته اگر این فرصت زمانی را از دست داده‌اید نگران نباشید. اثر این دارو کماکان در بهبود علائم بیماری قابل توجه خواهد بود. بویژه برای افراد در معرض خطر که پیشتر به آنها اشاره شد برای جلوگیری از ابتلا به ذات الریه و سایر عفونتها، درمان با داروهای ضد ویروسی بسیار موثر است.

درمانهای گیاهی و ستنی برای آنفولانزا چه چیزهایی هستند؟

در صورت عدم درمان، آنفولانزای معمولی تقریباً در طی یک هفته از بین می رود. در طی این مدت، شما چندین گزینه درمانی برای تخفیف علائم دارید. همانطور که به آن پرداختیم مصرف داروهایی که به نسخه پزشک نیازی ندارند مانند استامینوفن و سرماخوردگی بزرگسالان به بهبود علامتها کمک می‌کنند. البته یک گرایش عمومی نسبت به درمانهای گیاهی و سنتی در بین مردم وجود دارد که پیشتر در یک مقاله به چرایی این مضوع پرداخته‌ایم. اگر علاقمند هستید می‌توانید این مقاله را از اینجا  مطالعه کنید.

اما اگر شما هم جزو علاقمندان به گزینه‌های درمانی سنتی برای آنفولانزا هستید روشها و موارد زیر می‌تواند مفید باشد:

• سوپ

 سوپ مرغ گرم در بسیاری از سطوح به عنوان یک درمان آنفولانزا عمل می کند. مایع گرم می تواند به رفع گلو درد و تأمین آب بدن و الکترولیتهای مورد نیاز آن کمک کند. مطالعات نشان داده اند که این ماده غذایی همچنین می تواند حرکت گلبولهای سفید در بدن شما را تغییر دهد که باعث کاهش التهاب می شود.

• عسل

بسیاری از داروهای سرفه طبیعی و سرماخوردگی حاوی عسل هستند. عسل یک سرکوب کننده سرفه کاملاً موثر است. اگر می خواهید جلوی سرفه را بگیرید، مقداری عسل به چای خود اضافه کنید یا یک قاشق مرباخوری کوچک از آن را خالی میل کنید. 

• عسل و آبلیموی تازه

نوشیپدن ترکیب عسل و آبلیموی تازه در آب داغ برای بازکردن مجاری تنفسی و انرژی بخشی به بدن شما بسیار مفید است. علاوه بر خواص عسل در کاهش التهاب، ویتامین c موجود در آب لیمو هم برای تقویت سیستم ایمنی بدن شما مفید است.

• زنجبیل

چند برش زنجبیل را داخل چای یا یک لیوان آب گرم ریز کرده و میل کنید. این ریشه دارای خواص درمانی است که می‌تواند گلو درد را تسکین داده و سرفه را سرکوب کند. همچنین می تواند به بهبود حالت تهوع کمک کند.

• پروبیوتیک

باکتری های مفید را با مصرف مواد غذایی پروبیوتیک در روده خود افزایش دهید در حالی که بدن شما در حال مبارزه با عفونت است. یک میکروبیوم سالم روده می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کند، از ابتلا به عفونت های جدید جلوگیری کند و باعث بهبودی شود.

در نهایت یادتان باشد استراحت را فراموش نکنید.  بدن شما به سختی در برابر عفونت می جنگد، بنابراین با استراحت کردن و با رعایت دیگر توصیه هایی که عنوان شد، به سیستم ایمنی بدتان کمک می کنید تا در این مبارزه پیروز گردد.