سلآموز بیاموز تا سالم باشی

نداشتن تمرکز یکی از مهمترین دلایلی است که باعث می‌شود راندمان ما کمتر شود. طبیعیست که برای هیچ کدام از ما این قضیه خوشایند نیست و همه‌ی آدمها امروزه به دنبال پیدا کردن راهکارهایی هستند تا بازده کاریشان را ارتقاء دهند. اما یکی از دلایلی که می‌تواند این وضعیت را سبب شود، نداشتن تمرکز برای انجام دادن کارهاست. اما چرا گاهی تمرکزمان بهینه نیست؟ در این مقاله قصد داریم برای روشن شدن این موضوع، از یک اصل روانشناسی به نام اثر زیگارنیک استفاده کنیم.

حتماً زمان هایی که کارهای نیمه تمام زیادی داشتید را به یاد می‌آورید، یک ذهن مشوش و آشفته که مدام در حال فکر کردن به این کارهای نا تمام است. یک وسوسه درونی برای اینکه کاری را که آغاز کردید به پایان برسانید. این مسئله را حتماً در بسیاری از موقعیت‌ها تجربه کرده‌اید. مثلاً زمانی که شروع می‌کنید یک کتاب جذاب را مطالعه کنید و می‌بینید که برای ادامه دادن آن و حتی تمام کردن آن تا نیمه شب بیدار می‌مانید. یا حتی زمانی که یک بسته شکلات را باز می‌کنید و تا زمانی که آن را به پایان نرسانید، خیالتان و ذهنتان آرام  نمی‌شود. و یا مثلاً موقعی که کسی می‌خواسته به شما حرفی بزند و به دلیل فراهم نبودن موقعیت این اتفاق نیفتاده است، باز هم با یک وضعیت نا تمام روبرو می‌شوید و ذهنتان درگیر می‌گردد.

طبق اثر زیگارنیک، مغز ما آدمها کارهای ناقص و ناتمام را در مقایسه با کارهایی که به طور کامل انجام شده‌اند، به مدت طولانی‌تری به خاطر می‌سپارد و به آن فکر می‌کند. یعنی آنقدر به آن کار فکر می‌کنیم تا آن را تمام کنیم و اگر این اتفاق هم نیفتد، استرس و بار روانی زیادی را متحمل می‌شویم، چراکه تمام کردن کارها برای ما یک نیاز است. در این موقعیت مغز ما با فکر کردن به این مسایل، سعی می‌کند راه حلی برای آن پیدا کند تا آن را کامل کرده و ما را به رضایت درونی برساند. اما اثر زیگارنیک حاصل آزمایشی بود که یک روانشناس به نام زیگارنیک صورت داد. در این آزمایش وی افرادی در رده‌های سنی مختلف را به دو گروه تقسیم کرد. برای گروه اول یک فیلم سینمایی جالب و جذاب نمایش داد و اجازه داد این افراد تا به آخر این فیلم را نگاه کنند. برای گروه دوم همان فیلم پخش شد اما به مخاطبان اجازه داده نشد تا آخر فیلم را ببینند. درست در جایی که همه انتظار داشتند تا ببینند نتیجه چه می‌شود، پخش فیلم متوقف گردید. بعد از چند روز این دو گروه از افراد دعوت شدند و در مورد فیلم از آنها سوالاتی شد. نکته بسیار جالب آن بود که گروه دوم که فیلم را تا به آخر مشاهده نکردند جزئیات بسیار بیشتری را به خاطر داشتند. نتایج این مطالعه گویای این حقیقت بود که کارهای نیمه تمام دائماً ذهن انسان را به سوی خود جذب کرده و تمرکز او را از بین می‌برند (گاهاً از این اصل روانشناسی تعمداً برای درگیر کردن ذهن مخاطبین مانند زمانی که قسمتی از یک سریال درست در حساس‌ترین زمان آن به پایان می‌رسد، استفاده می‌گردد). مغز انسان تکالیف ناقص، ناکامل و گنگ را در مقایسه با تکالیف کامل و شفاف، به مدت طولانی‌تری به خاطر می‌سپارد، چرا که سعی می‌کند با فکر کردن به آنها رفع ابهام کند و به یک وضعیت تکامل یافته برسد.

حالا شما تصور کنید اگر تعداد کارهای ناتمام ما در زندگی از یک سریال گرفته تا پروژه‌های کاری مختلف زیاد باشد، به مغز چه فشاری وارد می‌شود! نتیجه این وضعیت مسلماً اشتغال فکری زیاد و نداشتن تمرکز و تضعیف بازده و عملکردمان خواهد بود. اما با توجه به اینکه در دنیای پر از وقایع و شلوغ امروز همه ما درگیر کارها و فعالیت های بیشماری هستیم، چه راهکاری وجود دارد تا بتوانیم اثرات این وضعیت را تخفیف دهیم و عملکرد و بازده مان را بهینه کنیم؟

• اولین راهکار آن است که هر روز سعی کنید کارهای ناتمامتان را یادداشت کنید، در این صورت یک بار اضافی را از ذهنتان کم می‌کنید و فکرتان آرام می‌شود و مطمئن هستید که چیزی از قلم نمی‌افتد و کارهایتان را فراموش نخواهید کرد.
• بعد از نوشتن کارهایی که باید انجام دهید، سعی کنید آنها را اولویت بندی کنید و سعی نمایید تک به تک آنها را انجام دهید تا پرونده شان بسته شود و از ذهنتان خارج گردد. احساس خالی شدن ذهن به خاطر انجام یک پروژه ناتمام و به پایان رساندن آن، فوق العاده لذت بخش است.

• دیگر اینکه سعی کنید به طور همزمان چند کار را برای انجام در دست نگیرید. انجام همزمان و موازی کارها شما را جلو نمی‌اندازد، بلکه هم انرژی بیشتری از شما می‌گیرد و هم بازده شما را کاهش می‌دهد.

• توجه داشته باشید که نظم در محیط هم بسیار مهم است، بنابراین محل کار و هر محیطی که در آن کار و فعالیت می‌کنید را، حتماً مرتب و منظم نگه دارید.

• در تربیت فرزندانتان نیز مراقب اثر زیگارنیک باشید، چراکه  اگر چیزی برای آنها مبهم باشد، درگیری ذهن آنها بیشتر می‌شود. بنابراین اگر به عنوان یک والد احساس کردید که فرزندتان سوالی بدون پاسخ و یا مسئله‌ای ناتمام در ذهن دارد، با توضیحاتی شفاف و صریح این ابهامات را از بین ببرید. چراکه ممکن است ذهن مشوش و این ابهامات آنها را به سمت منابع نامعتبر و به دنبال آن بروز مشکلات  رفتاری سوق دهد.

در نهایت امیدوار هستیم همواره کارهای ناتمامتان کم و کمتر و کارهای تمام شده شما بیشتر و بیشتر شود!