سلآموز بیاموز تا سالم باشی

تهوع و استفراغ بارداری یکی از مشکلات اوایل بارداری است که تحمل آن برای زنان باردار سخت می باشد. این مشکل در 50 تا 80 درصد از زنان باردار دیده می شود.

تهوع و استفراغ از چه زمانی شروع می شود؟

گرچه احساس تهوع و استفراغ با بالا آمدن آفتاب شروع می شود؛ اما در هر زمانی از روز یا شب می تواند رخ دهد و باعث آزار شود. تهوع و استفراغ بارداری معمولا 4 تا 8 هفته بعد از اولین روز از آخرین قاعدگی شروع می شود و تا 12 هفتگی به اوج می رسد و معمولاً  تا هفته 16 ادامه می یابد و در 90 درصد موارد تا هفته 22 بارداری برطرف می شود.

 حتماً بخوانید: استرس در دوران بارداری را جدی بگیرید! 

علایم و عوامل ایجاد کننده تهوع و استفراغ بارداری کدامند؟

علایم تهوع و استفراغ بارداری بیشتر در صبح دیده می شود، از این رو به آن بیماری صبحگاهی اطلاق می گردد. تهوع صبحگاهی می تواند به دلیل افزایش سطح هورمون HCG باشد که میزان آن در اول صبح به اوج خود می رسد و این حالت را تشدید می کند، اما در 80 درصد از زنان تهوع در تمام روز دیده می شود. افزایش هورمون های استروژن و پروژسترون نیز ماهیچه های دستگاه گوارش را سست و ضعیف می کند و این باعث رفلاکس یا برگشت مواد غذایی از معده به مری می شود که این وضعیت باعث تشدید تهوع می گردد. حذف وعده های غذایی و خالی بودن معده نیز حالت تهوع را تشدید می کند. در موارد حاملگی های دو یا چند قلویی حالت تهوع شدت پیدا می کند.  حساسیت (مثلاً کسانی که همیشه در ماشین دچار تهوع می شوند و یا دریازده می شوند)، استرس، خستگی، اولین بارداری و ژنتیک از مهمترین عوامل ایجاد کننده تهوع و استفراغ بارداری می باشند.

عوارض تهوع و استفراغ بارداری:

استفراغ شدید بارداری ( هیپر امزیس گراویداروم ) می تواند عوارض و مشکلات جدی به دنبال داشته باشد. این وضعیت می تواند باعث کاهش وزن مادر، کم آبی شدید بدن، عدم تعادل الکترولیت ها و دفع کتون در ادرار شود. این حالت در 1 تا 2 درصد از حاملگی ها دیده می شود. از دیگر عواض آن پارگی موکوس مری است که در این حالت خون در محتویات استفراغ یا مدفوع دیده می شود. زنانی که مکرر به دلیل تهوع و استفراغ بارداری بستری می شوند،  افزایش وزن مناسب را در طول بارداری به دست نخواهند آورد که خود عاملی، جهت کاهش وزن جنین در موقع تولد می باشد.

اثرات تهوع و استفراغ بارداری:

تحقیقات نشان داده اند که بین تهوع و استفراغ طولانی مدت و تاخیر رشد داخل رحمی جنین ارتباط وجود دارد. تهوع و استفراغ بارداری اثرات بدی روی جسم و روان دارد که این اثرات عبارتند از:

اثر جسمی :

عدم مصرف مواد غذایی به اندازه کافی که این عامل موجب سوء تغذیه، کم آبی، اختلالات الکترولیتی، خستگی و ضعف می شود.

اثر روانی :

بین اضطراب با تهوع و استفراغ ارتباط وجود دارد. روند تهوع و استفراغ هر دو سیستم تنفسی و گوارشی را درگیر می کند که شروع و هماهنگی این فرایند بر عهده مرکز استفراغ در قسمت مشبک جانبی بصل النخاع می باشد. محرک های روانی مانند اضطراب نیز می تواند سبب تحریک گیرنده های شیمیایی موجود در دستگاه گوارش می شود. بنابراین تهوع و استفراغ بارداری می توانند همزمان با اضطراب در فرد بروز کنند. علاوه بر این تفاوت های فردی سبب می شوند که افراد در پاسخ به تنش و اضطراب واکنش های متفاوتی را بروز دهند. همانگونه که برخی از افراد بیش از سایرین در برابر شرایط تنش زا مبتلا به ناراحتی های گوارشی می شوند، احتمالا افراد مضطرب نیز بیش از سایرین در برابر شرایط تنش زا، مبتلا به ناراحتی های گوارشی می شوند. از طرفی بر اساس اطلاعات موجود، احتمالا مادران مضطرب نیز بیشتر در مقابل تغییرات و تنش های حاصل از بارداری، تهوع و استفراغ را بروز می دهند.

مطالعات نشان داده اند که بین بروز و شدت تهوع و استفراغ بارداری با اضطراب و افسردگی زنان باردار ارتباط مثبتی وجود دارد. این در حالی است که افسردگی و درمان آن با داروهای ضد افسردگی تاثیری بر میزان تهوع و استفراغ بارداری ندارند.

آیا بین تهوع و استفراغ بارداری با جنسیت جنین ارتباط وجود دارد ؟

تهوع و استفراغ بارداری تقریبا در نیمی از زنان باردار وجود داشته و در زنان باردار با جنسیت مونث 5/1 برابر بیشتر شیوع دارد.

برای کاهش تهوع استفراغ صبحگاهی می توانید موارد زیر را رعایت کنید:

• از تغییر وضعیت ناگهانی مثلا سریع برخواستن از رختخواب پرهیز کنید.

• قبل از بلند شدن از رختخواب، کمی بنشینید و مقداری مواد غذایی جامد و خشک مانند یک تکه بیسکویت، ترد، کراکر و چوب شور، نان سوخاری بخورید. مصرف این مواد به خالی نماندن معده شما پیش از صرف صبحانه کمک خواهد کرد.

• وعده های غذای کوچک و متعدد بخورید. نگذارید زیاد گرسنه بمانید و معده تان را نیز با غذا پر نکنید. تا سه ماهه اول بارداری جنین به خوبی مواد غذایی خود را با رژیم معمول شما نیز می تواند تامین کند. 

• غذاهای سرخ‌ كردنی يا پر ادويه‌ نخوريد؛ اين‌ نوع‌ غذاها باعث‌ افزايش‌ تهوع‌ میشوند.

• پیش از ناهار یک میان وعده خنک و شیرین مصرف کنید. مثلا یک استکان آب میوه خانگی شیرین، شربت آبلیمو، شیر موز، بستنی ساده و یا فالوده شیرازی بخورید.

• زیاد برای خودتان غذا نکشید و بشقاب غذا را پیش از خوردن غذا، مدتی داخل یخچال بگذارید . با سرد شدن غذا بوی آن کاهش خواهد یافت و شما راحتتر غذا را میل خواهید کرد.

• بعد از ظهر نیز یک میان وعده شیرین و خنک داشته باشید. می توانید از ژله ها نیز استفاده کنید.

• یک شام سبک و کم حجم انتخاب کنید.

• مایعات زیاد بخورید، بویژه وقتی زیاد استفراغ می کنید . سعی کنید حتی با وجود استفراغ، آب بخورید. دندانهایتان را پس از هر استفراغ بشویید. نیازی به استفاده از خمیر دندان نیست. چون بعضی خانمها نسبت به بوی خمیر دندان نیز حساسند. تنها شستشو با آب ساده نیز کافیست.

• از دیگران کمک بگیرید.اوایل بارداری، تغییرات هورمونی شدید می تواند موجب حساسیت واحساس تنهایی بیشتر در خانمها شود. بنابراین باید از اطرافیان کمک بگیرید. پخت عذا توسط سایر افراد و آوردن ویارانه برای خانمهای باردار از رسوم خوب ما ایرانیهاست که به کاهش عارضه تهوع در خانمهای باردار به دلیل قرار گرفتن در معرض بوها، کمک می کند.

• بارداری با افزایش حساسیت خانمها به بو همراه است و بعضی از خانمها به دلیل افزایش حساسیت ممکن است حتی به بوی همسرشان نیز حساس شده و از او دوری بجویند. به خاطر داشته باشید، این احساس شما گذراست. به زودی روابط شما به حالت عادی باز خواهد گشت.

• صبور باشید، تجربه یک بارداری چیزهای زیادی را به شما خواهد آموخت. همین حساسیت به بوها، هوش شما را برای مادر شدن افزایش خواهد داد.

آیا گیاهان دارویی می توانند بر تهوع و استفراغ بارداری تاثیر داشته باشند ؟

اخیرا مصرف گیاهان دارویی به عنوان  یک روش درمانی مورد توجه فراوان است. سیر، بابونه، نعناع، بلوط دریایی، پودر هل و زنجبیل(چای زنجبیل، بیسکویت زنجبیل)می تواند در این خصوص مفید واقع شود. 

طرز تهیه نوشیدنی زنجبیلی: 

همانند دم کردن چای، زنجبیل را خرد کرده و دم کنید. در یک لیوان آب نصف لیمو ترش تازه بچکانید. سپس زنجبیل دم کشیده را درون لیوان ریخته و با یک قاشق غذاخوری عسل آن را شیرین کنید. این نوشیدنی مفید برای معده سازگار است و برای رفع این حالات و این روزهای شما مفید است. 

لازم به ذکر است که در صورت بروز تهوع و استفراغ شدید و حالاتی چون سرگیجه، کاهش وزن شدید و نیز وجود خون در استفراغ باید به یک مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنید. داروهای مفیدی برای کاهش این عارضه وجود دارند که می توانند بارداری را برای شما قابل تحمل تر کنند. اگر دچار ویار شدید شدید که مدت زمان آن بیش از ۲روز به طول انجامید حتماً جهت علت یابی و درمان به پزشک مراجعه نمایید.