ویتامین دی یک ویتامین محلول در چربی است که به طور طبیعی در غذاهای کمی وجود دارد، اما به صورت مکمل غذایی یا در غذاهای غنی شده از ویتامین دی در دسترس است. این ویتامین همچنین هنگامی که نور خورشید به پوست برخورد می‌کند نیز ساخته می شود. ویتامین دی حاصل از نور خورشید، غذا و مکمل ها از نظر بیولوژیکی خنثی می باشد و برای فعال شدن باید دستخوش دو فرایند هیدروکسیل دار شدن بشود؛ که اولی در کبد انجام شده و ویتامین دی را تبدیل به ۲۵-هیدروکسیل  ویتامین دی یا کلسیدیول می کند. فرایند دوم نیز اصولاً در کلیه انجام می شود و فرم فعال فیزیولوژیکی ۱،۲۵- دی هیدروکسی ویتامین دی یا کلسی تریول را تشکیل می دهد. قبل از اینکه به نشانه های کمبود ویتامین دی و تشخیص کمبود آن بپردازیم، ابتدا شما را با ماهیت این ویتامین آشنا می کنیم.

عملکرد ویتامین دی در بدن

ویتامین دی نقش های مهمی در بدن ایفا می کند، زیرا علاوه بر نقش ویتامینی به عنوان یک شبه هورمون نیز فعالیت دارد. این ویتامین جذب کلسیم در روده را افزایش داده و در استخوان سازی نیز مورد نیاز است. بدون ویتامین دی کافی، استخوان ها نازک و شکننده می شوند. ویتامین دی همراه با کلسیم نیز به محافظت افراد مسن در برابر پوکی استخوان کمک می کند. نقش های دیگر ویتامین دی در بدن شامل مدلاسیون رشد سلولی، کمک به عملکرد عصبی عضلانی، ایمنی و کاهش التهاب می باشد.

انواع ویتامین دی در منابع غذایی

دو نوع ویتامین دی وجود دارد ویتامین دی ۲ و ویتامین دی ۳. ویتامین دی ۲ یا ارگوکلسیفرول(ergocalciferol) از غذاهای غنی شده، غذاهای گیاهی یا مکمل های غذایی به دست می آید. ویتامین دی ۳ یا کوله کلسیفرول (cholecalciferol) از غذاهای غنی شده، غذاهای حیوانی (مثل ماهی، تخم مرغ یا جگر ) و مکمل های غذایی قابل استفاده است. همینطور هنگامی که در معرض نور خورشید هستید، ساخته می شود.

در اینجا به 7 نشانه کمبود ویتامین دی می پردازیم:

1.مکرراً بیمارشدن

یکی از مهمترین وظایف ویتامین دی قوی نگه داشتن سیستم ایمنی بدن است که در نتیجه شما قادرید با ویروس ها و باکتری ها مبارزه کرده و ازبروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری کنید. ویتامین دی مستقیماً با مسئولان مبارزه با عفونت تعامل دارد. اگر شما به سرعت مریض می شوید، به ویژه سرماخوردگی  یا آنفولانزا، کمبود ویتامین دی می‌تواند یکی از عوامل موثر باشد.

۲. احساس خستگی مکرر

احساس خستگی می تواند دلایل زیادی داشته باشد که کمبود ویتامین دی یکی از آنهاست. مطالعات نشان می دهد که مقادیر کم ویتامین دی می‌تواند باعث خستگی شود که این موضوع زندگی شخصی و کاری شما را تحت تاثیر قرار می دهد.

۳. درد استخوان

ویتامین دی از راه های مختلف به حفظ سلامت استخوان کمک می کند. برای مثال مقدایر کافی ویتامین دی در بدن جذب کلسیم را بالا میبرد و از تحلیل رفتن استخوان ها جلوگیری می کند. همچنین این ویتامین بازجذب کلسیم از لوله های ادراری را افزایش می دهد. درد استخوان و درد در قسمت پایین کمر ممکن است نشانه های مقادیر ناکافی ویتامین دی در بدن باشد. در یک مطالعه کنترل شده, افراد مبتلا به کمبود ویتامین دی تقریباً به میزان دو برابر احتمال داشت که درد در استخوان ها, پاها, دنده‌ها و مفاصل شان را تجربه کنند.

۴. افسردگی

افسردگی نیز ممکن است یک نشانه از کمبود ویتامین دی باشد. در مطالعات اخیر پژوهشگران ارتباطی بین کمبود ویتامین دی و افسردگی به ویژه در بزرگسالان پیدا کردند. برخی مطالعات کنترل شده نشان داده‌اند که مصرف ویتامین دی توسط افرادی که کمبود ویتامین دی دارند به افسردگی ایشان کمک می‌کند، از جمله افسردگی های فصلی که در ماه‌های سرد سال رخ می‌دهد.

۵. ترمیم دیرهنگام زخم

ترمیم دیرهنگام زخم ها بعد از جراحی یا آسیب دیدن ممکن است نشانه این باشد که شما کمبود ویتامین دی دارید. نتایج حاصل از مطالعات نشان می‌دهد ویتامین دی باعث افزایش تولید ترکیباتی می شود که برای تشکیل پوست جدید به عنوان بخشی از روند بهبود زخم حیاتی است. همچنین گفته می شود نقش ویتامین دی در کنترل التهاب و مبارزه با عفونت برای درمان مناسب اهمیت دارد.

6. ریزش مو

ریزش مو غالبا به استرس نسبت داده می شود، ولی وقتی که ریزش مو شدید باشد احتمالا نتیجه یک بیماری یا کمبود مواد مغذی است. به خصوص ریزش مو در زنان می تواند با کمبود ویتامین دی مرتبط باشد، البته در این زمینه تحقیقات کمی تا به امروز انجام شده است.

7. درد مفاصل

اغلب مشخص کردن علت درد مفاصل به طور دقیق مشکل است. شواهد علمی نشان می‌دهد که کمبود ویتامین دی می‌تواند یک دلیل بالقوه برای درد مفاصل در کودکان و بزرگسالان باشد. چند پژوهش در این زمینه نشان داده‌اند که استفاده از مکمل با مقادیر بالای ویتامین دی احساس انواع درد را در افراد مبتلا به کمبود ویتامین دی کاهش می دهد.

تشخیص کمبود ویتامین دی

تنها کار لازم برای پیدا کردن اینکه آیا شما کمبود ویتامین دی دارید یا نه، انجام یک آزمایش خون ساده است، اما این آزمایش باید درست و در زمان مناسبی از سال انجام شود.. آزمون ارجح آزمون 25-هیدروکسی ویتامین دی است. این آزمایش دقیق ترین اندازه از وضعیت فعلی ویتامین دی شماست که نشان دهنده مقدار ویتامین دی دریافتی شما از رژیم غذایی, نور خورشید و مکمل های غذایی می باشد.

مقدایر مختلف ویتامین دی در خون برگرفته از انجمن غدد درون ریز به شرح زیر است:

در انتها لازم به ذکر است که تقریباً یک میلیارد نفر در دنیا کمبود ویتامین دی دارند، اما خوشبختانه کمبود ویتامین دی معمولاً به راحتی برطرف می شود. شما می توانید زمان بیشتری را در معرض نور خورشید سپری کنید یا غذاهای حاوی ویتامین دی را بیشتر مصرف کنید. همچنین می توانید از مکمل های غذایی حاوی ویتامین دی استفاده کنید. رفع کمبود ویتامین دی بسیار ساده است و اثرات مثبت بسیاری بر زندگی شما خواهد داشت.