میوه ی سماق روی درختچه های خاصی رشد می کند. این درختچه ها در تمام نقاط دنیا دیده می شوند، اما در شرق آسیا، آفریقا و آمریکای شمالی بسیار رایج هستند. ادویه ی سماق با پودر کردن میوه های خشک شده ی این درختچه، تولید می شود. این ادویه را عموماً به تنهایی در انواع غذاها استفاده می کنند، اما گاهی هم به صورت ترکیب شده با سایر ادویه ها مصرف می شود. پودر سماق عموماً در کشورهای خاورمیانه ای به خصوص ایران و ترکیه استفاده می شود، با این حال اگر از مردم باقی کشورهای دنیا درباره ی سماق بپرسید، قطعاً اولین پاسخ آن ها این خواهد بود که گیاهی سمی و به شدت آلرژی زا است، باید از آن دوری کرد و فقط تعداد اندکی از آن ها سماق را به عنوان یک ادویه می شناسند. لازم به ذکر است که ادویه ی سماق با سماق سمی بسیار متفاوت است و حتی دارای درختچه های متفاوتی هستند، با این وجود این درختچه های متفاوت از یک خانواده می باشند. از همین رو به میوه ی هردوی آن ها نام سماق را داده اند.

سماق با داشتن طعمی تیز و همچون لیمو و رنگ قرمز آتشین، ماده ی غذایی فوق العاده ای است که علاوه بر افزودن طعم و رنگ به غذا، دارای خواص فراوانی می باشد. با توجه به اینکه این ادویه حاوی مقادیر قابل توجهی از پلی فنول ها و فلاونوئیدهاست، مصرف مقداری از آن در رژیم غذایی به کاهش سطح کلسترول خون، ثابت نگه داشتن قندخون و حتی جلوگیری از کاهش تراکم استخوان، کمک می کند.

خواص سماق

لطفا توجه داشته باشید که موارد ذیل یافته های اولیه ی به دست آمده از تحقیقات مختلف هستند و تمام آن ها هنوز به صورت قطعی اثبات نشده اند.

1. سماق و تنظیم قندخون

بالا بودن قندخون عوارض جدی بسیاری برای سلامت شما دارد و در کوتاه مدت علائمی مانند خستگی، سردرد، ادرار مکرر و تشنگی ایجاد می کند. با گذشت زمان، بالا بودن سطح قندخون حتی عواقب جدی تری از جمله آسیب عصبی، مشکلات کلیوی و اختلال در بهبود زخم نیز  به دنبال خواهد داشت. برخی از تحقیقات نشان داده اند که سماق می تواند به حفظ سطح طبیعی قند خون کمک کند. نتیجه ی این پژوهش ها حاکی از آن است که مصرف سماق در یک دوره ی 3 ماهه، سطح قند خون فرد دیابتی را 13 درصد کاهش می دهد و حتی موجب بهبود کلی کنترل قند خون می شود. به طور کلی استفاده از پودر سماق برای افراد دیابتی به خصوص کسانی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، بسیار مفید است. حتی در طب سنتی هم از چای سماق برای درمان افراد مبتلا به دیابت استفاده می شود. علت آن تنها به خاطر کاهش قندخون نیست، بلکه به دلیل افزایش سطح کلسترول های مفید بدن توسط سماق می باشد.

2. سماق و کاهش کلسترول های مضر

بالا بودن کلسترول یکی از خطرناک ترین عوامل ایجاد بیماری های قلبی عروقی است. کلسترول در شریان ها رسوب می کند و باعث باریک و سخت شدن رگ ها می شود، در نتیجه بر قلب فشار وارد شده و این ارگان نمی تواند به خوبی خون را پمپاژ کند. اگر چه در حال حاضر تحقیقات انجام شده در این زمینه به تحقیق روی مدل های حیوانی محدود می شود، اما مطالعات نشان داده اند که سماق با کاهش کلسترول احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد. بر اساس مطالعات انجام شده در دانشگاه علوم پزشکی تهران، سماق قادر به کاهش سطح تری گلیسرید و کلسترول در موش هایی است که رژیم غذایی با کلسترول بالا داشتند و این تحقیق روی 72 نوجوان ایرانی چاق نیز انجام شد که نتیجه ی مشابهی ایجاد نمود. سماق نه تنها از میزان کلسترول بد در بدن می کاهد، بلکه کلسترول خوب را نیز افزایش می دهد.

3. سماق سرشار از آنتی اکسیدان

آنتی اکسیدان ها ترکیبات قدرتمندی هستند که به بدن در مبارزه با رادیکال های آزاد کمک می کنند تا از آسیب های سلولی و ابتلا به بیماری های مزمن جلوگیری کنند. برخی تحقیقات حتی نشان می دهد که آنتی اکسیدان ها ممکن است احتمال ابتلا به بیماری های جدی همچون بیماری های قلبی، دیابت، سرطان و آرتروز را کاهش دهند. سماق منبعی غنی از آنتی اکسیدان است. وقتی درباره ی خواص آنتی اکسیدانی ادویه جات صحبت می شود، سماق در بالای لیست آنتی اکسیدانی و حتی بالاتر از ادویه هایی مانند دارچین و پونه که بسیار رایج هستند، قرار می گیرد. یک تحقیق که در سال 2015 میلادی روی حیوانات انجام شده بود مشخص کرد که سماق در کاهش عوارض دیابت در موش ها اثر گذار است و این اثر عمدتا به دلیل محتوی آنتی اکسیدانی آن است.

4. سماق و پیشگیری از پوکی استخوان 

پوکی استخوان بیماری شایعی است که به واسطه‌ی استخوان های ضعیف و شکننده ی ایجاد می شود و احتمال احتمال شکستگی استخوان را بالا می برد. خطر ابتلا به پوکی استخوان با افزایش سن بالا می رود. برآورد شده است که تقریبا 25 درصد از زنان بالای 65 سال دارای این بیماری در استخوان ران، گردن و کمر هستند. اگر چه تحقیقات در مورد اثرات بالقوه ی سماق بر سلامت استخوان هنوز بسیار محدود است، اما در یک مطالعه نتایج جالبی مشاهده شد. این مطالعه که در سال 2015 روی حیوانات انجام شده است، نشان داد که عصاره ی سماق در موش ها از کاهش تراکم استخوان آن ها جلوگیری نموده است.

5. سماق و تسکین درد عضلانی

اگر از دردهای مزمن عضلانی رنج می برید، مصرف آب سماق برای تسکین دردتان بسیار مفید خواهد بود. در پژوهشی مشاهده شد که مصرف آب سماق که از میوه ی آن گرفته می شود، درد عضلانی را در حین تمرینات هوازی در بزرگسالان کاهش می دهد. با توجه به محتوای آنتی اکسیدانی سماق، کاهش التهاب نیز دور از انتظار نیست. سماق حاوی مقادیر بالای ویتامین C نیز می باشد که خواص ضد التهابی قابل توجهی دارد و حتی بومیان آمریکا نیز از آن برای درمان سرماخوردگی، تب و بیماری آسکوربی استفاده می کردند.