واکسن، میکروب ضعیف شده، زنده، کشته شده یا سم ضعیف شده میکروب یا بخشی از اجزای بدنه میکروب است که طبق برنامه ای خاص به صورت خوراکی یا از راه های دیگر آن را به بدن انسان وارد می کنند تا ایجاد آنتی بادی های محافظ در مقابل بیماری ها را تحریک کند. به این ترتیب فرد واکسینه در برابر بیماری در صورتی که در معرض آن قرار بگیرد، مصون می شود. واکسن در سنین بسیار پایین به کودکان تجویز می شود و بعضی از والدین درباره ایمن سازی کودکشان نگران هستند. برای غلبه بر نگرانی ها، بهتر است شما باید پیش از واکسیناسیون کودک تان، در مورد برنامه ایمن سازی با مراقب سلامت در مراکز بهداشتی درمانی یا پزشک تان گفتگو کنید.

ایمن سازی بی خطر است و تنها دلیل محکمی که می تواند مانع از واکسیناسیون شود، شرایط نوزاد و نظر پزشک است. ایمن سازی در پیشگیری از بسیاری از بیماری ها که می توانند باعث وخامت حال و حتی مرگ شوند، موثر است ودر چند دهه اخیر این بیماری ها که زمانی شایع بودند به دلیل واکسیناسیون دیگر به ندرت مشاهده می شود. حتی کسانی که واکسن نزده اند به این دلیل که از تعداد افراد حامل عامل بیماری کاسته شده است و میزان انتقال تقلیل یافته، از مزایای آن بهره مند شده اند.

همه کودکان بایستی مطابق با برنامه ایمن سازی کشور واکسینه شوند. برنامه واکسیناسیون کشور ما طبق جدول زیر است که ممکن است تغییراتی کند که معمولاً توسط مراکز خدمات جامع سلامت اجرا می گردد. ضروری است که برای همه کودکان جهت ایجاد مصونیت در برابر بیماری ها، واکسیناسیون در تاریخ های مقرر و سر وقت انجام گیرد و از هرگونه تعجیل و یا تاخیر پرهیز گردد.

آشنایی با عوارض واکسیناسیون :

بعضی از کودکان پس از وکسیناسیون عوارض جزیی پیدا می کنند که به آسانی در خانه قابل کنترل است. عوارض جدی بسیار نادرند و تنها در یک نفر از هر یک میلیون نفر که واکسینه می شوند، دیده می شوند. لازم نیست واکسینه کردن کودک را به دلیل بیماری جزیی مثل سرماخوردگی به تاخیر انداخت و زیر نظر پزشک تان می توانید واکسن کودک تان را تزریق نمایید. واکسن ها سیستم ایمنی کودک را تضعیف نمی کنند.

پس از ایمن سازی اگر پاسخ شما به سوالات زیرمثبت بود حتما در اسرع وقت به بیمارستان مراجعه کنید.

آیا تب بیش از 40 درجه سانتی گراد زیر بغل وجود دارد؟
آیا کودک 72 ساعت اول از واکسیناسیون تشنج کرده است؟
آیا کودک طی 48 ساعت از واکسیناسیون طوری گریه می کنند که آرام نمی شود (بیش از سه ساعت )؟
آیا کودک ظرف 48 ساعت از واکسیناسیون شل شده یا پاسخ نمی دهد؟
آیا کودک خیلی ناخوش به نظر می رسد؟

اگر پاسخ شما به سوالات فوق الذکر منفی است، وضعیت کودکتان را از از جهات زیر بررسی کنید:

آیا تب بیش از 38 درجه سانتی گراد زیر بغل وجود دارد؟
آیا محل تزریق تزریق خیلی قرمز و متورم است؟
آیا کودک خیلی نا آرام است؟

اگر پاسخ شما به این سوالات مذکور مثبت است به توصیه هایی که در ادامه توضیح داده می شوند، توجه فرمایید. ولی اگر پاسخ شما منفی می باشد: هر 6 ساعت تا 2 روز وضعیت کودک را بررسی کنید و اگر علایم ظرف 2 روز بهبود نیافت حتما به پزشک مراجعه نمایید.

توصیه های بهداشتی :

گاهی بیماری خفیف با علایم آبریزش از بینی، تب خفیف و بثورات قرمز صورت و بدن 7 تا 10 روز پس از واکسن سرخک، سرخجه و اوریون رخ می دهد.
هنگامی که بچه را آرام می کنید مراقب باشید به محل تزریق دست نزنید.
بیش از 99 درصد کودکان واکنشی به ایمن سازی ندارند و بسیاری حتی هنگام تزریق نیز احساس ناراحتی نمی کنند.
اگر کودک شما به دارو یا غذایی خاص آلرژی یا حساسیت دارد، باید به پزشک خود و مسئول واکسیناسیون مرکز بهداشت اطلاع دهید.

توصیه هایی که پس از تزریق واکسن باید رعایت کرد عبارتند از :

پس از واکسیناسیون، برخی از واکنش ها مانند تب، درد و تورم در محل تزریق و بی قراری کودک شایع هستند.
بسیاری از کودکان در محل تزریق درد دارند. در محل تزریق ممکن است، قرمزی، ورم و یا توده ایجاد شود. در 24 ساعت اول بعد از تزریق واکسن، می توان با کمپرس سرد این عوارض را درمان کرد. می توان در زمان بیداری کودک مقداری یخ را در پارچه ای پیچید و هر ساعت به مدت 5 دقیقه در محل تزریق نگه داشت و یا یک دستمال سرد و مرطوب تمیز در محل تزریق قرار دهید، این کار می تواند در کاهش درد موثر باشد.
اکثر واکنش های موضعی ظرف چند روز از بین می روند، هرچند گاهی توده های کوچک باقی می مانند که باید پزشک آن را ببیند.
بعد از تزریق واکسن پنج گانه و یا سه گانه در صورت بروز تب، درد و بی قراری، استامینوفون با دوز مناسب مصرف کنید و در صورت نیاز، هر چهار تا 6 ساعت یک بار (حداکثر تا 5 بار در 24 ساعت ) تکرار نمایید. در مورد کودکان دچار بیماری های قلبی که مستعد نارسایی حاد احتقانی در اثر عواملی مثل تب هستند، پیشنهاد می شود استامینفون تا 48 ساعت همزمان و یا بعد از تزریق واکسن پنج گانه یا سه گانه استفاده نمایند.
پس از واکسیناسیون باید از پوشاندن لباس تنگ به کودک که موجب وارد آمدن فشار به محل تزریق می شود، پرهیز نمایید.
شستن محل تزریق واکسن و استحمام کودک پس از واکسیناسیون منعی ندارد.

نکاتی را که باید برای کاهش ناآرامی، درد و تب رعایت کرد عبارتند از :

اقدامات گوناگونی برای کاهش درد و ناراحتی کودک هنگام واکسیناسیون ارایه شده است. در این میان والدین نقش مهمی ایفا می کنند. بدین صورت که بهتر است والدین به جای مهار کودک با خشونت و اجبار، از روش های ایجاد آرامش در کودک استفاده کنند. همچنین بهتر است به جای استفاده از کلماتی مانند "درد" و "سوزش" از کلماتی چون "فشار کوچک" استفاده نمایید و هیچ گاه کودک را تهدید به تزریق آمپول به عنوان مجازات برای رفتار نادرست وی نکنید. علاوه بر این چندین تکنیک جسمانی و روانی برای به حداقل رساندن نا آرامی و درد، هنگام واکسیناسیون وجود دارد که بهتر است به آنها توجه نمایید.

تکنیک های جسمانی :

برقراری ارتباط پوست به پوست مادر و کودک
تجویز واکسن به کودک در آغوش والدین
نوازش کودک پس از تزریق
تزریق سریع واکسن بدون آسپیره کردن قبل از تزریق
در مواردی که چندین واکسن در یک نوبت باید تجویز شود، توصیه می شود واکسن های خوراکی در ابتدا و واکسنی که بیشترین درد را ایجاد می کند، در مرحله بعدی تجویز شود.

تکنیک های روحی - روانی :

آرام کردن، نوازش و دلجویی از کودک حین و پس از واکسیناسیون
انجام اقداماتی برای پرت کردن حواس کودک مانند: استفاده از اسباب بازی ها یا خواندن کتاب داستان برای کودک یا گذاشتن موسیقی مورد علاقه کودک
عدم استفاده از لغات حاکی از اضظراب هنگام صحبت با کودک
اجتناب کردن از دادن اطمینان بیش از حد به کودک

سلآموز بیاموز تا سالم باشی