سلآموز بیاموز تا سالم باشی

اگر زندگی یک پرده ی نقش دار باشد، خاطره ها تار و پود این پرده هستند. یک مطالعه ی جدید در علم روانشناسی نشان می‌دهد که اولین خاطره های ما دقیقا آن طوری که ما آنها را به یاد داریم اتفاق نیفتاده اند.

در سال ٢٠٠٧ رادیو بی بی سی انگلیسی مجموعه برنامه هایی در حیطه ی حافظه پخش کرد. به عنوان بخشی از برنامه، شنوندگان ترغیب شدند تا به وبسایت بی بی سی سر بزنند و در نظر سنجی شرکت کنند. این نظر سنجی از آنها خواسته بود تا خاطرات مختلف خود را با کوچکترین جزئیاتی که می‌توانستند به یاد بیاورند، مانند آنچه در طولانی مدت تجربه کرده اند (این حافظه، حافظه ی خود زندگی نامه ای نام دارد و افراد کوچکترین اتفاقاتی که در یک بازه ی زمانی برایشان اتفاق افتاده را به یاد می آورند) و یا یک لحظه ی خاص در زندگی خود را تعریف کنند.

همچنین از آنها خواسته شد اولین خاطره ای که دقیقا به یاد دارند را تعریف کنند، محققان در این مطالعه پاسخ های بیش از ۶٠٠٠ داوطلب که بخش دوم نظر سنجی را پر کرده بودند، بررسی کردند. آنها دریافتند که تقریبا ۴٠ درصد از این داوطلب ها قسم خوردند که قبل از دو سالگی خود را به خاطر می آوردند و تقریبا ١۵درصد آنها ادعا کردند که اولین خاطره ای که به یاد دارند، قبل از یک سالگی اتفاق افتاده است.

شاید به نظر شما چیز مهمی نباشد ولی واقعیت این است که این خاطرات احتمالا واقعی نیستند. تعداد زیادی از پژوهشها که در طول دهه‌های گذشته انجام شده‌اند نشان داده اند که مغز انسان قابلیت پردازش و ذخیره سازی وقایع زندگی در حافظه ی بلند مدت را تا پیش از سن سه و نیم سالگی ندارد. البته ممکن است خاطراتی از دوره قبل از سه و نیم سالگی داشته باشیم اما تا سن 9 سالگی این خاطرات محو خواهند شد.

ممکن است ما خاطراتی از دوران کودکی خود داشته باشیم ولی حقیقت این است که وقتی به سه سالگی می‌رسیم این خاطرات از بین می‌روند. بعضی از مطالعات نشان می‌دهد که ما واقعا نمی‌توانیم حوادث اتوبیوگرافی (حوادثی که مربوط به خود ما هستند) را تا زمانی که به ٧ سالگی می‌رسیم به یاد داشته باشیم، اما این واقعیت باعث نمی‌شود مردم دست از افکار خود بردارند.

حافظه جایز الخطاست و تحریف می‌پذیرد

مطالعات دیگر نشان داده اند که افراد به طور منظم چیزهایی از کودکی خود به یاد می آورند که قابل اعتمادند. برخی افراد ادعا می‌کنند که تولد خود را هم به یاد دارند. اما نویسندگان در مقیاس بزرگ یک نظر سنجی انجام دادند تا دریابند چنین چیزی چگونه امکان پذیر است و نتیجه ی این مطالعه، اطلاعات جالبی به آنها داد.

افراد سالخورده اغلب اولین خاطره ی خود را به یاد نمی آوردند. محقق ها دریافتند که فقط حدود ۴٠ درصد از داوطلبان بالای ٢۵ سال خاطرات کودکی خود را به یاد دارند. ممکن است شما با خود فکر کنید که هر چه ما مسن تر می‌شویم کمتر قادر به یاد آوری گذشته‌ی خود هستیم، مثلا اینکه دقیقاً اتفاقی که برای ما افتاده، در چه سنی بوده است را به یاد نمی آوریم. طبق نظر محقق ها خاطرات اولیه ی نامعتبر (که قبل از سه سالگی اتفاق می افتند) به خاطر شرایط سنی از خاطرات واقعی بعد از آن متفاوت اند.

از خاطرات نامعتبر اولیه می‌توان اینگونه مثال زد:

شما زمانی را به یاد دارید که پدر و مادرتان شما را در تختخواب می‌گذاشتند و یا زمانی که شروع به راه رفتن کرده اید و حافظه ی بعدی احتمالاً شامل بازی کردن با اسباب بازی، تجربه ی اولین تعطیلات و یا دیدن اولین فرزند تازه متولد شده ی شماست. به نظر می رسد  که خاطرات نامعتبر یک تلاش ناخودآگاه برای تعریف کردن زندگی ما باشد. مثلا ما نشانه هایی از اولین سال های زندگی خود از جاهای مختلف، قطعه قطعه جمع میکنیم.

وقتی که یک داستان آشنا از اولین راه رفتنمان را تعریف می‌کنند و یا یک تصویر از تخت خواب دوران بچگی در یک عکس خانوادگی می‌بینیم، کم‌کم باعث می شود این تصاویر در ذهن ما واقعی جلوه کنند. این ها حافظه ی داستانی هستند که مستقیما حس درستی به ما می‌دهند بدون اینکه واقعا از آنها آگاه باشیم.

طبق گفته ی محققان زمانی که بزرگ می‌شویم، بیشتر چیزهایی که در زندگی به یاد می آوریم از اول تا آخر به طور احساسی داستان پردازی شده اند. هر خاطره ای که ما داریم حداقل در برخی موارد داستانی است. هرچه بیشتر یک خاطره را به یاد داشته باشیم، احتمال اینکه از نسخه ی اصلی که در ابتدا شکل گرفته است متفاوت باشد، وجود دارد. مثل زمانی که از روی یک عکس، عکس دیگری گرفته می شود. البته باید اشاره کرد که این خاطرات داستانی ذاتاً خاطرات بدی نیستند چون باعث می‌شوند یک مفهوم سازگارانه از خود داشته باشیم و نشانه هایی از زندگی خوشبینانه در خود بروز دهیم. ولی دقت کنید که این خاطرات داستانی به دلیل واقعی نبودن بخش هایی از آن گاهی می‌توانند برای خود ما و دیگران مضر باشند.

پس حواستان باشد به خاطر اتفاقات گذشته که به عنوان خاطره در ذهنتان دارید  با پدر و مادرتان دعوا نکنید، شاید هرکدام از این خاطره ها چندان واقعی نباشند. 

برگرفته از: Gizmodo