سلآموز بیاموز تا سالم باشی

در دوران بارداری در بدنتان، تغييراتی روی می دهد كه به منظور سازگاری با وضعيت جديد است. اين تغييرات پس از جايگزينی تخم در رحم شروع شده و در طول دوران بارداری ادامه مي يابد و علت آن ترشح هورمون ها و فشار رحم بر روی ساير اعضای بدن است كه گاهی موجب ناراحتی شما می گردد. اين تغييرات طبيعی است و بسياری از آنها، پس از زايمان و شيردهی به حالت اوليه بر می گردد. در ادامه با این تغییرات آشنا شوید.

تغييرات رحم: در طی بارداری اندازه رحم افزايش مي يابد. وزن رحم در حالت غير بارداری تقريباً 75 گرم و ظرفيت آن حدود 10 ميلي ليتر يا كمتر است (كمي كوچكتر از يك مشت بسته). در اواخر بارداری وزن آن به حدود 1100 گرم (بدون در نظر گرفتن وزن جنين) افزايش پيدا مي كند.

در طی ماه های اول بارداری، ديواره رحم به طور قابل ملاحظه ای ضخيم تر از وضعيت غير بارداری شده ولی با پيشرفت حاملگی ديواره به تدريج نازک می شود. در اوایل حاملگی رحم سفتی و مقاومت خود را كه مشخصه رحم یک غیر باردار است، از دست مي دهد و در ماه های بعد به يك كيسه عضلانی با ديواره ی نرم و نازک تبديل مي شود كه به راحتی می توان جنين را از سطح شكم لمس نمود. نرمی ديواره به صورتی است كه امكان حركات اندام های جنين را فراهم می كند و پس از زايمان در مدت چند هفته به اندازه عادی خود برمی گردد.

حتماً بخوانید: استرس در دوران بارداری را جدی بگیرید! 

در طي بارداری، رحم دارای ظرفيت كافی جهت پذيرش جنين، جفت و مايع آمنيونی است. حجم كلی محتويات رحم در پايان حاملگی به طور متوسط حدود 5 ليتر است. رحم در هفته های اول بارداری در داخل لگن قرار دارد و از هفته 12 به بعد از لگن خارج شده و در هفته 32 بارداری تا حد جناغ می رسد. پس از آن به علت نزول سر جنين به داخل لگن، قله رحم به طرف پايين می آيد.

تغييرات پستان: در بارداری، تغييرات عمده ای در پستان ها اتفاق می افتد. در هفته های اول حاملگی احساس حساسيت در پستان ها دارید. پس از 8 هفته پستان ها بزرگ شده و با افزايش اندازه آنها، رگ های ظريف از زير پوستتان قابل رويت می شوند و نوک پستان ها به طور قابل ملاحظه ای بزرگ تر و رنگشان تيره شده و در اواخر بارداری با فشار ملايم انگشتان روی پستان ها مايعی زرد رنگ و غليظ به نام آغوز (ماک) از نوک آن ها خارج می شود.

تغييرات پوست:  تغییرات پوست به دو شکل ماسک حاملگی و ترک های پوستی در این دوران ایجاد می شود.

ماسک حاملگی: ممکن است در بارداری نواحی قهوه ای رنگ نامنظم با اندازه های متفاوت در روی پوست صورت و گردنتان ظاهر شود كه به آن ماسک حاملگی می گويند. خوشبختانه معمولاً پس از زايمان این لکه ها ناپديد و يا از شدت آن به طور قابل ملاحظه ای كم می شود.

ترک های حاملگی: در ماه های آخر بارداری، خطوط نواری شكل قرمز رنگ كه كمی فرو رفته است به طور شايع در پوست شكم و گاهی در پوست پستان ها و ران ظاهر می شود. اين خطوط يا ترک های حاملگی در نيمی از خانم های حامله ديده مي شود. در خانم های چند زا، علاوه بر خطوط قرمز رنگ بارداری فعلی، خطوط سفيد نقره ای كه اثر خطوط بارداری های قبلی است، نيز به چشم می خورد.

 حتماً بخوانید: همه‌ی آنچه که باید در مورد رابطه‌ی جنسی در دوران بارداری بدانید!

تغییر در وضعیت موها: معمولاً ریزش مو در دوران بارداری کاهش می یابد و به همین دلیل ممکن است در این دوران احساس کنید موهایتان پر پشت تر شده است. ولی در واقع تعداد موهایتان اضافه نشده است، بلکه کمتر از قبل می ریزد. بهتر است در سه ماه اول بارداری از رنگ و داروهای شیمیایی برای موهایتان استفاده نکنید. احتمال ریزش مو پس از زایمان طبیعی است و ناشی از تغییرات هورمونی می باشد و با گذشت زمان به حالت قبل بر می گردد.

تغييرات دستگاه گردش خون: حجم خون به ميزان زيادی در طی بارداری افزايش می يابد. ميزان افزايش خون در افراد مختلف، متفاوت است. افزايش حجم خون باعث تامين نيازهای سوخت و ساز بدن مادر و جنين شده و همچنين از اثرات مضر خونريزی های حين و پس از زايمان می كاهد. ضربان نبض در حالت استراحت به ميزان 10 تا 15 ضربه در دقيقه در طی بارداری طبيعی، افزايش می يابد. جريان خون در پاها در حين بارداری كند می شود كه با خوابيدن به پهلو و پس از خروج نوزاد به تدريج به حالت طبيعی بر می گردد. ركود خون و افزايش فشار وريدی در اندام های تحتانی از اهميت زيادی برخوردار است. اين تغييرات موجب بروز ورم در پاها به خصوص در اواخر بارداری، بواسير (هموروئيد) و ايجاد واريس در وريدهای پا می شود.

واریس: واریس معمولا ارثی است و ممکن است در اواخر بارداری به علت بزرگی رحم، افزایش وزن بدن و فشار بر روی رگ ها، در پشت ساق و ران و ناحیه تناسلی ظاهر شود. در این حالت رگ ها متورم و دردناک می شود. درد و ناراحتی ناشی از آن را می شود با اجتناب از ایستادن طولانی مدت، پوشیدن جوراب های مخصوص و نگه داشتن پاها کمی بالاتر از سطح بدن در هنگام استراحت کاهش دهید.

ورم: به طور معمول قوزک پای زن باردار ورم می کند. این حالت با استراحت و نگه داشتن پاها کمی بالاتر از سطح بدن برطرف می شود. اگر ورم در صورت و دست ها یا تمام بدنتان ظاهر شد، حتماً با پزشکتان مشورت کنید.

گرفتگی پاها: فشار رحم بر روی اندام های تحتانی و کاهش میزان کلسیم یا افزایش فسفر خون باعث گرفتگی پاها می شود. ماساژ دادن و گرم کردن عضله گرفته و مصرف شیر و لبنیات می تواند به بهبود این وضعیت به شما کمک کند.

تغييرات دستگاه تنفس: در حاملگی كار دستگاه تنفس بيشتر مي شود، چون بدن نياز بيشتری به اكسيژن دارد. در اين دوران ديافراگم حدوداً 4 سانتي متر بالاتر از محل اوليه خود قرار می گيرد و تعداد تنفس مختصري افزايش مي يابد. در صورت تنفس دردناک، خس خس سينه، سرفه های خلط دار به پزشک مراجعه کنید.

تغييرات دستگاه ادراری: در جريان بارداری طبيعی تغييرات قابل ملاحظه ای در ساختمان و عملكرد دستگاه ادراری ايجاد مي شود. در اثر حاملگی مقادير قابل توجهی از مواد غذايی مختلف و ويتامين های محلول در آب از طريق ادرار دفع می شود. در اثر فشار رحم بر روی مثانه تكرر ادرار بوجود مي آيد.

دفع پروتئين و آلبومين در دوران بارداری غير طبيعی است و نياز به بررسی و مراقبت های بيشتر دارد. همچنين در صورتی كه تكرر ادرار همراه با سوزش ادرار باشد بايد به پزشک مراجعه کنید.

دستگاه گوارش: به علت تغییرات هورمونی و بزرگ شدن تدریجی رحم و فشار آن بر روی معده، در دستگاه گوارش شما تغییراتی به وجود می آید که علائم شایع آن به صورت سوزش سردل، نفخ شکم، کند شدن حرکات روده (یبوست) است.

برای کاهش سوزش سر دل، غذا را در وعده های بیشتر و با حجم کمتر مصرف کنید و از خالی یا خیلی پر نگهداشتن معده اجتناب نمایید، از خوردن غذاهای نفاخ، سرخ کرده، چرب، پرادویه و بودار اجتناب کرده و از خم شدن و خوابیدن به پشت خودداری نمایید.

اگر دچار نفخ شکم هستید، از مصرف زیاد مواد غذایی نفاخ و سرخ کردنی پرهیز کنید و برای رفع یبوست نان سبوس دار(سنگک)، مایعات فراوان، سبزی و میوه، روغن زیتون و آب آلو مصرف کنید. یبوست زمینه ساز بواسیر است. با استفاده از پمادهای موضعی، کمپرس گرم، مصرف سبزی و میوه برای رفع یبوست خود اقدام کنید و درد و التهاب ناشی از آن را تسکین دهید.

لثه ها در طی حاملگی، پر خون و نرم می شود، بنابراين در اثر تحريكات جزيی مثل مسواک زدن خونريزی مي كند. تورم و پر خونی لثه ها پس از زايمان به صورت خود به خودی كم می شود.

تهوع و استفراغ صبحگاهی: تقریبا در اکثر زنان در هفته 4 تا 6 بارداری حالت تهوع با یا بدون استفراغ ایجاد می شود که ممکن است چند بار در طول روز اتفاق بیفتد. این حالت معمولا تا هفته 12 بارداری ادامه دارد و شما ممکن است هم اکنون با آن درگیر بوده و یا نباشید. در هر صورت خوردن یک تکه نان برشته و بیسکویت قبل از برخاستن از رختخواب، مصرف غذا در وعده های بیشتر اما با حجم کمتر در هر وعده، پرهیز از خوردن غذاهای چرب و سرخ کرده، مصرف زنجبیل ( به اشکال مختلف بجز قرص) و انجام تمرین های مناسب می تواند در رفع این حالات موثر واقع شود.

خستگی: اکثر زنان از خستگی و تمایل به خواب زیاد شکایت می کنند که این حالت معمولا در اوایل بارداری رخ داده و تا چهار ماهگی خود به خود برطرف شود، بنابراین مسئله چندان نگران کننده ای نیست.

افزایش ترشحات مهبل (واژن): در زنان باردار معمولا میزان ترشحات واژن افزایش می یابد. ترشحات بی رنگ و بی بو، طبیعی است. تغییر رنگ و بوی ترشحات و بروز علائمی مانند خارش، سوزش و درد هنگام ادرار کردن، مهم است و نیاز به درمان دارد. برای رفع این مشکل، روزانه لباس زیرتان را تعویض کنید و مرتب ناحیه تناسلی را با آب بشویید و خشک کنید.

 ویار: در این حالت ممکن است در دوران بارداری به خوردن خوراکی های غیر عادی ( برفک یخچال، نشاسته و ...) و مواد غذایی (گچ، خاک، مهر و ...) تمایل پیدا کنید و از بعضی بوها مانند بوی صابون، گل و یا بوی افراد ناراحت شوید. این وضعیت با پیشرفت حاملگی به تدریج کاهش می یابد. فقط حواستان باشد که تمایل به خوردن گچ، خاک و .. می تواند نشانه کمبود آهن بدنتان باشد. پس بهتر است در این صورت با پزشک یا ماما مشورت کنید.

تغييرات وزن بدن: يكي از تغييرات مهم در زن باردار افزايش وزن است كه به علت رشد سريع جنين و جفت و احتياجات آنها بوجود مي آيد. قسمت عمده اضافه وزن در زمان بارداری مربوط به رحم و محتويات آن، پستان ها و افزايش حجم خون و مايع بين سلولی است. افزایش وزن در سه ماهه اول بارداری در حدود 0/5 تا 2 کیلوگرم است و اگر وزن شما طبیعی است و اضافه وزن ندارید (شاخص توده بدنی کمتر از 25 دارید)، اضافه وزن 11/5 تا 16 کیلوگرم در دوران بارداری طبیعی است. 

تغييرات روحی: بارداری فقط با تغييرات جسمی در شما همراه نيست بلكه از نظر روحی نيز ممکن است منجر به دگرگونی هايی در شما شود. اين تغييرات روحی در ارتباط با احساسات شما نسبت به خود، همسر، نوزاد و اطرافيانتان مي باشد. وضع مالی خانواده و اختلافات زناشوئی و ترس از زايمان نيز ممكن است موجب تغييرات شديد روحی بشود. همانطور كه بهداشت جسمانی در دوران بارداری ضروری و مهم است، بهداشت روانی نيز اهميت خاصی دارد که باید به آن توجه نمایید.