سلآموز بیاموز تا سالم باشی

مصرف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در کشورهای مختلف روز به روز در حال افزایش است و یکی از مهمترین علل آن به اثبات رسیدن اثربخشی بسیاری از این مواد در پژوهش های علمی است.

امروزه به دلیل نگرانی روزافزون در خصوص عوارض داروهای شیمیایی و از طرفی بی اثر بودن تعدادی از آنها در صورت مصرف طولانی مدت، استفاده از ترکیبات طبیعی به صورت جایگزین یا مکمل درمان، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

حتما بخوانید: چرا امروزه مردم به سمت "طب مکمل و جایگزین" تا این حد گرایش پیدا کرده اند؟

امروزه داروهای گیاهی به عنوان درمان جایگزین با عوارض کمتر وخواص متعدد و در برخی موارد به عنوان تها درمان موثر مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله این گیاهان، گیاه سیاهدانه است که تاریخچه ی غنی طبی دارد.

دانه این گیاه در زبان انگلیسی Black Seed ،Black Cumin ،Black-caraway و در زبان عربی حبه البرکه و حبه السودا، در زبان اردو و برخی زبان های محلی شبه قاره هند Kalonji، در زبان بنگالی Kalajira و به فارسی شونیز و سیاهدانه، نامیده می شود. دانه های سیاهدانه برای هزاران سال به عنوان ادویه، نگهدارنده غذا و نیز برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها کاربرد داشته است.

مزایای سیاهدانه

در خصوص خواص درمانی و دارویی سیاهدانه پژوهش های زیادی صورت گرفته است. که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می کنیم. 

سیاهدانه برای افراد مبتلا به دیابت جهت کاهش قند خون موثر است. نتایج پژوهشی نشان داد که دو گرم سیاهدانه روزانه باعث کاهش گلوکز ناشتا، کاهش مقاومت به انسولین، افزایش عملکرد سلول های بتا و کاهش میزان هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) در انسان می شود.

روغن سیاهدانه علاوه بر کاهش قند خون، در کاهش چربی خون و کاهش شاخص توده بدنی یا BMI  (شاخص سنجش میزان اضافه وزن و چاقی در افراد) در افراد نقش دارد. در این مطالعه از روغن سیاهدانه 2 بار در روز برای مدت 6 هفته به صورت خوراکی در بیمارانی که دچار سندرم متابولیک بودند (بیماران چاق، دیابتی و یا با چربی خون بالا) استفاده شد. نتایج نشان داد که روغن سیاهدانه اندازه دور شکم و شاخص توده بدنی را در بیماران کاهش داد. همچنین منجر به کاهش قند خون و چربی خون (LDL و تری گلیسیرید) گشت.  در این تحقیق میزان HLD تغییری نکرد.

سیاهدانه اثر ضد اسپاسم دارد. نتایج پژوهشی نشان داد که تیموکینون موجود در سیاهدانه قادر است به عنوان یک شل کننده عضلانی عمل کرده و اسپاسم های ایجاد شده در عضلات اسکلتی را مهار کند.

سیاهدانه در کاهش فشار خون بالا موثر است. نتایج پژوهشی که بر روی بیماران 35 تا 50 ساله مبتلا به فشار خون بالا انجام شده، نشان داد که مصرف 100 و 200 میلی گرم از عصاره سیاهدانه بعد از 4 و 8 هفته، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را نسبت به قبل از پژوهش کاهش داد. در پژوهشی دیگر نیز اثر مثبت عصاره سیاهدانه بر تعداد ضربانات قلب و قدرت انقباضی قلب گزارش شده است.

اثرات آنتی اکسیدانی، آنتی پراکسیدی و آنتی هیستامینی آن موجب محافظت مخاط معده از آسیب ناشی از مصرف الکل شده و از بروز زخم معده نیز پیشگیری می کند.

سیاهدانه به طور سنتی به خواص ضد تشنجی شناخته شده است. مطالعه ای در سال 2007 در مورد کودکان مبتلا به صرع که نسبت به درمان های دارویی معمول مقاوم بودند، نشان داد که عصاره سیاهدانه به طور قابل توجهی باعث کاهش میزان تشنج در این افراد شده است.

سیاهدانه اثرات مثبتی بر سیستم تنفسی دارد. بر اساس نتایج مطالعه ای عصاره ی سیاهدانه دارای اثر نسبتا قوی ضد آسمی بر راه های هوایی است.

پژوهش ها نشان داده که التهاب لوزه و گلو درد که با عامل ویروسی ایجاد شده باشد، توسط کپسول های سیاهدانه در ترکیب با داروهای منتخب به طور قابل توجهی بدون نیاز به داروهای مسکن بهبود می یابد.

سیاه دانه دارای اثرات بارزی علیه سلول های سرطانی انسان دارد. مطالعات سلولی نشان داده اند که عصاره سیاهدانه به طور مطلوبی در کنترل سرطان روده بزرگ نقش دارد. همچنین تحقیقات بر روی نمونه های حیوانی نشان می دهد که روغن سیاهدانه بدون ایجاد عوارض جانبی دارای اثرات قابل توجهی در برابر سرطان روده بزرگ در موش صحرایی است.

سیاهدانه دارای اثرات ضد درد بوده و یک مسکن طبیعی است. بر اساس نتایج پژهشی مصرف سه ماه سیاهدانه در کاهش درد ناشی از ماستالژی (درد های دوره ای پستان) که دلیل شکایت بسیاری از زنان بوده و موجب مراجعات مکرر آنها به پزشک می گردد، موثر عمل کرده است. 

 سیاهدانه اثر آنتی باکتریال داشته و یک آنتی بیوتیک طبیعی است. نتایج پژوهشی نشان داد که عصاره روغني سياه دانه اثر ضداستافيلوكوكي مناسبی داشته و با تاثير آنتي بيوتيک هاي سفتازيديم، سفوروكسيم، سفاكلور و سفاماندول در شرايط آزمايشگاهي قابل مقايسه است. بنابراین مي توان از تاثير ضد ميكروبي عصاره روغني سياه دانه در كنترل و درمان عفونت های باكتريایی، استفاده نمود.

ضد التهاب: روغن و اجزای تشکیل دهنده ی اسانس سیاهدانه به ویژه تیموکینون، دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهاب است.

سیاهدانه در تسریع ترمیم زخم ها موثر است. نتایج پژوهشی نشان داد که عصاره‌ی الکلی سیاه دانه موجب تسریع ترمیم زخم‌های پوستی در افراد و خصوصاً بیماران دیابتی می‌شود.

سیاهدانه شانس باروری زوجین را به طور طبیعی افزایش می دهد. نتایج پژوهشی نشان می دهد که مصرف روغن سیاه دانه تاثیر مثبتی بر پارامترهای اسپرمی مردان نابارور داشته و باعث بالابردن شانس باروری زوجین به صورت طبیعی می شود. حتما بخوانید: آیا مصرف سیاه دانه در درمان ناباروری موثر است؟

بی شک طبیعت به لطف و قدرت خداوند بزرگ و در طول میلیاردها سال تکامل در درون هر ذره، از خود بی شمار نعمت نهفته دارد، از جمله درمان بسیاری از دردها و بیماری هایی که انسان مدرن امروزی و دانش و فن او هنوز برای آن راه حل نیافته اند. بسیاری از طبیبان دنیای باستان با استفاده از دانش و شهود و بهره گیری از گنجینه های طبیعت و گیاهانی مانند سیاهدانه درد و بیماری های بسیاری را درمان می نموده اند. پس می توان امیدوار بود که دانشمندان امروزی نیز با نگاهی عمیق تر و بهره گیری از تکنیک های پیشرفته ی علمی بتوانند رازهای بی شمار نهفته در دل طبیعت را به نفع داشتن زندگی بهتر همه ی ساکنان سیاره ی بی نظیر زمین فراهم کنند.