سلیاک بیماری خود ایمنی روده باریک است که در آن، روده باریک آسیب دیده و در جذب مواد مختلف دچار اختلال می شود. به گزارش دکتر ملک زاده، بیماری سلیاک اغلب زمینه ژنتیکی دارد و مبتلایان اگر پروتئینی از دسته گلوتن که در برخی غلات مانند گندم و جو را مصرف کنند، ورود گلوتن به سلول های پرزدار روده موجب پاسخ سیستم ایمنی بدن، واکنش التهابی، تحلیل پرزهای روده و کاهش فعالیت آنزیم آن می شود و از آن جا که بخش عمده ای از جذب مواد غذایی در روده انجام می شود، تخریب پرزها، موجب سوء جذب خواهد.

پیشتر تصور می شد بیماری سلیاک در ایران وجود ندارد اما محققان پژهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در تحقیقات خود نشان دادند این بیماری در ایران وجود دارد. نخستین پژوهش معتبر علمی در مورد بیماری سلیاک در ایران توسط دکتر ملک زاده و همکارانش انجام شده و برای اولین بار میزان شیوع، شکل تظاهر و علائم بالینی و درمان سلیاک در ایران را مورد مطالعه قرار داده است. تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون است و با تلاش دکتر ملک زاده نخستین تست تشخیص سلیاک در آزمایشگاه های ایران راه اندازی شد. هم اکنون 80 هزار بیمار سلیاکی دارای علائم بالینی در کشور، شناخته شده اند. علاوه بر این 15 درصد مردم ایران شامل 2.5 میلیون نفر هم دارای بیماری سندروم روده تحریک پذیر هستند که علائم این بیماری نفخ، درد شکمی، گاهی یبوست و گاهی اسهال است. یک سوم این بیماران اگر گلوتن مصرف نکنند درمان خواهند شد.

از مهمترین علائم سلیاک می توان به علائم زیر اشاره کرد:

• کم خونی غیرقابل توضیح
• تحریک پذیری روده، درد شکم
• اسهال، کاهش وزن
• آسیب و التهاب پوستی
• دردهای استخوانی
• انقباض عضلانی 
• تاخیر در قاعدگی 
• کوتاهی قد و عدم رشد کافی در کودکان

 درمان این بیماری صرفاً رژیم غذایی فاقد گلوتن است و مصرف گلوتن به هر اندازه و در هر ماده موجب پدیدار شدن علائم این بیماری می شود. مجموعاً 3 میلیون نفر در ایران باید غذای فاقد گلوتن مصرف کنند. سلیاک بیماری خطرناکی نیست و به جای احساس محرومیت باید فقط مثل هر بیماری دیگری محدودیتها را رعایت کرد.

بیماران سلیاکی مانند همه افراد عمر می کنند و این طور نیست که به دلیل این بیماری در معرض بیماری دیگری قرار گیرند، بلکه مانند هر فرد دیگری احتمال دارد در معرض برخی بیماری ها قرار گیرند. بیماران سلیاکی باید پیش از مصرف هر کالای غذایی به برچسب آن نگاه کنند تا مطمئن شوند در آن ماده غذایی گندم و جو به عنوان افزودنی به کار نرفته است . برای این بیماران ، مصرف بستنی، سس سفید، سس گوجه فرنگی، نشاسته گندم، قهوه فوری، نسکافه، شیر شکلات، چای فوری، چیپس سیب زمینی، کشک، مارگارین، سرکه سفید، وانیل، شکر فهوه ای، آجیل بو داده، دارچین، ویفرها و انواع بیسکوئیت ممنوع است.

بیماران سلیاکی باید قانون همه یا هیچ را به کار برند و حتی یک ذره گلوتن مصرف نکنند و از محصولات غذایی استفاده کنند که به جای گندم، در آنها از ذرت استفاده شده است. این رژیم غذایی باید تا آخر عمر آنها رعایت شود. گاهی برخی ویتامین ها در افراد سلیاکی کم می شود؛ بویژه ویتامین D که ممکن است با تشخیص پزشک قرص های حاوی ویتامین تجویز شود. بیماران مبتلا به سلیاک باید داروهای فاقد گلوتن استفاده کنند، البته همه داروها گلوتن ندارند اما ایده آل آن است که برای بیماران مبتلا به سلیاک همه داروها فاقد گلوتن باشد.

برخی مواد آرایشی، حاوی گلوتن است و برای بیماران سلیاکی مشکلاتی ایجاد می کند. همچنین باید از چسب های حاوی گلوتن پرهیز شود. علائم و واکنشهای پوستی نشان می دهد بیمار سلیاکی رژیم غذایی را رعایت نکرده است و این التهاب پوستی رفع نخواهد شد مگر آن که گلوتن از رژیم غذایی حذف شود. بیماران سلیاکی باید یاد بگیرند که خودشان مواد غذایی بدون گلوتن درست کنند و حتی برخی بیماران با مهارتی که در این کار یافته اند به بیزینس در محصولات غذایی بیماران سلیاکی مشغولند.

خبر خوب برای بیماران سلیاکی آن است که دانشمندان در جهان در حال مطالعه بر روی آنزیمی هستند که بتوانند محدودیتهای مصرف گلوتن برای بیماران سلیاکی را رفع کنند و امید می رود در آینده این محدودیتها کاهش یابد. در طی سال 95 نظام ثبت بیماران سلیاکی در ایران در پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد بیمارستان شریعتی تهران راه اندازی شده و شبکه مراقبت از این بیماران در سطح کشور شکل گرفته است.