سلآموز بیاموز تا سالم باشی

کم کاری مادرزادی تیروئید به مواردی از کم کاری گفته می شود که قبل از تولد و یا در زمان تولد وجود داشته باشد. هورمون تیروئید نقش عمده ای را در رشد و تکامل تمام اعضا بدن به خصوص سیستم عصبی مرکزی هر فرد بر عهده دارند. این نقش از هفته 11 جنینی آغاز شده و تا آخر دوران رشد و بلوغ جسمی، فیزیکی و روانی فرد ادامه می یابد.

در دوران جنینی اگر غده تیروئید بنا به دلایلی تشکیل نشود، مقدار اندکی هورمون  از مادر به جنین منتقل شده که ممکن است برای رشد جسمی و عصبی کفایت کند. اما در دوران بعد از تولد در صورت ادامه وضعیت فوق و عدم درمان سریع و به موقع، فقدان ویا کمبود هورمون( T4) تاثیر شدیدی بر روی سلول های عصبی و سیناپس های بین سلولی می گذارد.

کم کاری مادر زادی تیروئید، شایعترین علت قابل پیشگیری عقبی ماندگی ذهنی در نوزادان می باشد و فقط حدود 5 درصد از موارد در روزهای اول بعد از تولد دارای علائم و نشانه است. این علائم معمولا کم و غیر اختصاصی هستند.

معمولا بیماری در روز های اول بعد از تولد بندرت تشخیص داده می شوند. به طوری که تنها 10 درصد نوزادان در ماه اول زندگی شناسایی می شوند. بنابراین نوزاد مبتلا تشخیص داده نمی شود و به علت این کم کاری غده تیروئید، دچار عقب ماندگی در رشد جسمی و ذهنی خواهند شد و به مرور علائم تاخیر در رشد عقلی کودک به صورت تاخیر در گردن گرفتن، کاهش فعالیت، خواب آلودگی و... را از خود نشان خواهد داد. همچنین در رشد طولی و قد نوزادان نیز ممکن است دیده شود در نتیجه این بیماری با عوارضی مانند کوتاهی قد، کاهش شنوایی، لالی و دیگر عوارض عصبی همراه است.

هورمون تیروکسین چه نقشی در بدن دارد؟

یکی از وظایف اصلی غده تیروئید تولید و ترشح هورمونی به نام تیروکسین در بدن می باشد. هورمون تیروکسین اثرات مهمی در سوخت و ساز سلول های مختلف و رشد بدن به خصوص سیستم عصبی مرکزی هر فرد دارد. در صورتی که به هر دلیلی این هورمون در بدن تولید نشود، یا تولید آن کم یا به شکل غیر طبیعی باشد، عوارض مختلفی در بدن پدیدار می گردد. این عوارض در بدن در سنین مختلف انواع متفاوتی دارند که تعدادی از آنها جبران ناپذیر هستند.

علائم کم کاری تیروئید در بدو تولد عبارتند از:

نوزادان با کم کاری مادر زادی تیروئید در بدو تولد ممکن است کاملا طبیعی به نظر برسند. اما با گذشت زمان به تدریج علائم بیماری ظاهر می شود. این امر منجر به تشخیص دیررس شده و زیان های غیر قابل جبرانی به نوزاد وارد می کند. به طور کلی علائم کم کاری تیروئید عبارتند از: 

• تولد بعد از هفته 42 بارداری
• یرقان (زردی) طول کشیده
• ادم ( ورم ) در نوزادان
• شیرنخوردن به مقدار کافی
• کاهش حرارت بدن
• اتساع شکم
• کبودی در انتها دست و پا
• مشکلات و زجر تنفسی
• مک زدن ضعیف، وزن نگرفتن
• کاهش دفعات مدفوع، یبوست
• کاهش فعالیت های نوزاد ( بیش از حد آرام)
• فتق ناف
• پوست خشک
• زبان بزرگ
• صدای گریه خشن

لازم به ذکر است این علائم در روزهای اول نادر و غیر اختصاصی هستند.

بهترین روش تشخیصی کدام است؟

با انجام یک آزمایش ساده در فاصله روزهای 3 تا 5 بعد از تولد می توان به وجود کم کاری مادرزادی تیروئید پی برد. این آزمایش با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام می شود. این نمونه گیری ساده، بی خطر و به حدی کم درد است که گاه حتی نوزاد از خواب بیدار نمی شود.

نتیجه این آزمایش 48 ساعت بعد مشخص شده و در صورت وجود کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزاد بلافاصله اقدامات درمانی شروع می شود. میزان طبیعی هورمون تیروکسین در نوزادان 3 تا 7 روزه کمتر از 5 می باشد. ولی اگر این میزان بیشتراز 10 باشد باید نوزاد خود را جهت انجام آزمایش مجدد حتما پیگیری نمایید.